اختلال وسواس فکری- عملی چیست؟

اختلال وسواس فکری- عملی چیست؟
افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری – عملی، یا دچار وسواس های عملی، یا دچار وسواس های فکری و یا دچار هردو باهم هستند .
منظور از وسواس فکری، افکار، تصویر های ذهنی، یا میل های ناگهانی به انجام کاری یا گفتن چیزی است که فرد را ناراحت می کند و دایماً هم در ذهن تکرار می شوند. منظور از وسواس عملی، رفت ارهایی است که فرد احساس می کند مجبور است آن ها را تکرار کند تا اضطرابش کاهش پیدا کند یا جلوی یک اتفاق بد گرفته شود . اغلب آدم های مبتلا به وسواس فکری – عملی هم افکار ناراحت کننده و هم رفتارهای تکرار شونده را تجربه م یکنند.

رایج ترین وسواس های فکری عبارتند از:

∗ ترس از نجس شدن یا نجس کردن

∗ ترس از دست زدن به چیزهای سمی یا آلوده

∗ ترس از آسیب رساندن به کسی یا کشتن کسی که معمولاً این فکر در مورد افراد نزدیک و کسانی که فرد

آن ها را دوست دارد است.

∗ ترس از فراموش کردن انجام کاری مثل قفل کردن در، بستن شیر گاز

∗ ترس از انجام کاری غیر اخلاقی یا انجام رفتاری خجالت آور

∗ ترس از ابتلا به یک بیماری مثل ایدز یا سرطان

رایج ترین وسواس های عملی عبارتند از:

∗ شستشو و آب کشی مکرر و طولانی مثل شستن مکرر دست ها در طول روز

∗ وارسی و چک کردن افراطی مثل چندین بار قفل کردن در

∗ اعمال تکراری مثل 16 بار چراغ را خاموش کردن

∗ جمع کردن و انبار کردن چیزهای ب یمصرف مثل روزنامه یا وسایل غیرقابل استفاده

∗ قرار دادن اشیا و وسایل به صورت قرینه یا براساس یک نظم خاص

بیشتر آدم هایی که مبتلا به این اختلال هستند می دانند که ترس های آن ها کاملاً واقعبینانه نیستند . خیلی از این افراد می دانند که رفتار وسواسی آن ها بی معنی و بی هوده است ولی نمی توانند جلوی خود را بگیرند، انگار که مجبورند این رفتارهای تکراری انجام دهند.

اختلال وسواس فکری – عملی بیماری شایعی است. از هر چهل نفر یکی در طول زندگی اش به این بیماری مبتلا می شود. وسو اس می تواند مشکلات جدی برای فرد ایجاد کند . آدم های مبتلا به وسواس ساعت های زیادی در طول روز مشغول انجام رفتارهای وسواسی خود هستند . به همین دلیل این افراد فرصت کافی برای رسیدگی به امور خانواده خود را ندارند . علاوه براین بسیاری از افراد مبتلا به وسواس فکری – عملی از مکان ها و موقعیت هایی که در آنها اضطراب ایجاد می کند نیز اجتناب می کنند. برخی از آنها عملاً خانه نشین می شوند. بیشتر اوقات فرد یا افرادی در خانواده به آنها کمک می کنند تا از عهده انجام مناسک و تشریفات وسواسی خویش برآیند.

علل اختلال وسواس فکری- عملی چیست؟
دلایل این اختلال دقیقاً شناسایی نشده اند. این اختلال یک جنبه ی ارثی دارد . اعضای خانواده افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری- عملی اغلب مبتلا به همین اختلال و سایر اختلالات اضطرابی هستند . البته توارث تنها دلیل وسواس نیست . یادگیری و فشارهای زندگی نیز سهمی در شکل گیری این اختلال دارند.

اختلال وسواس فکری عملی چگونه به وجود می آید؟
پژوهش ها نشان داده اند که 90 % افراد افکاری شبیه به افکاری که بیماران وسواسی را ناراحت می کند دارند ولی این افکار افراد مبتلا به این اختلال را بیشتر از دیگران ناراحت می کنند. بیشتر اوقات افکاری که باعث نگرانی افراد مبتلا به وسواس می شود مغایر با باورها و ارزش های آنها است . مثلاً یک فرد بسیار مذهبی و معتقد از این می ترسد که مبادا به مقدسات توهین کند یا کفر بگوید و یا یک مادر دلسوز می ترسد که مبادا به فرزندش آسیبی برساند . با توجه ب ه این که افرادی که مبتلا به وسواس م ی شوند به خاطر داشتن این گونه افکار بسیار ناراحت هستند و سعی می کنند از این افکار اجتناب کنند . آنها اغلب سعی می کنند خودشان را م جبور به متوقف کردن افکارشان کنند . مشکل این جاست که هرچه بیشتر سعی می کنی در باره ی چیزی فکر نکنی، در نهایت بیشتر به آن فکر خواهی کرد. می توانید همین حالا این پدیده را امتحان کنید : سعی کنید به مدت 60 ثانیه به یک فیل صورتی فکر نکنید! به احتمال زیاد اولینچیزی که به ذهن شما می آید آن چیزی است که سعی می کنید به آن فکر نکنید؛ یعنی یک فیل صورتی . زمانی که آدم ها در می یابند که نمی توانند از افکار ناراحت کننده اجتناب کنند، به فکر راه حل های دیگری برای کاهش اضطراب می افتند. ممکن است شروع به انجام کارهایی کنند مثل ش ستن زیاد یا زیر لب دعا خواندن. این کارها معمولاً اضطراب آنها را کاهش می دهد. فقط مشکل اینجاست که رهایی از اضطراب موقتی است . خیلی زود شرایط به گونه ای در می آید که آنها باید آن عمل را بیشتر و بیشتر انجام دهند تا حالشان بهتر شود. خیلی زود این عمل به صورت یک رفتار وسواسی درمی آید.

3 درمان رفتاری شناختی اختلال وسواس فکری- عملی چه می کند؟
افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری – عملی از این می ترسندکه اگر به افکار وسواسی شان میدان بدهند و هیچ عمل وسواسی برای جبران آنها انجام ندهند، بیشتر و بیشتر مضطرب خواهند شد و نخواه ند توانست این اضطراب را تحمل کنند . آنها اغلب از این نگرانند که مبادا دیوانه شوند . هدف درمان شناختی – رفتاری این است که به شما کمک کند که یاد بگیرید اضطراب خود را بدون انجام رفتارهای وسواسی کنترل کنید . در این درمان شما راهبردهایی نظیر تمرین های آرامسازی و شی وه های تفکری را که باعث کاهش اضطراب می شوند یاد خواهید گرفت . همچنین دراین درمان می آموزید که اگر به جای اجتناب از افکارتان با آنها مواجه شوید، آنها کنار می روند. شاید باور کردنش سخت باشد ولی حقیقت دارد . درمانگرتان به شما کمک می کند با چیزهایی که بیشتر از ه مه از آنها می ترسید به تدریج روبرو شوید تا بالاخره زمانی فرا برست که بتوانید ترستان را بدون انجام رفتارهای وسواسی مهار کنید . درمان شناختی- رفتاری وسواس فکری – عملی معمولاً حدود 20 جلسه طول می کشد. ممکن است درمان برای کسانی که علایم وسواسشدیدتری دارند، بیشت ر از این طول بکشد . پژوهش های انجام شده در این زمینه نشان داد ه اند که بیش از 80 % کسانی که درمان شناختی- رفتاری خود را تا آخر ادامه م ی دهند، در حد متوسط تا قابل ملاحظه ای بهبود می یابند. خیلی پیش می آید که بعد از پایان درمان گاهی افکار یا تمایلات وسواسی به س راغ فرد بیایند ولی به طور کلی بیماران احساس کنترل بیشتری داشته و م ی توانند از زندگی لذت ببرند . پژوهش ها همچنین نشان داده اند که اغلب افرادی که درمان را به پایان برده اند، بعد از اتمام درمان در دراز مدت حالشان بهتر است.
منبع :ravanmoshaver