دلایل استرس
استرس واضطراب و دلشوره
تعریف استرس، اضطراب و دلشوره:
اگر چه مردمان عادی تفاوتی میان استرس و اضطراب قایل نیستند و غالبا انها را به صورت مترادف بکار میگیرند، اما در تعریف این دو را میتوان اینگونه از هم جد نمود.
استرس واضطراب و دلشوره
استرس را میتوان یک حالت و یا یک تجربه روانی و جسمانی خاصی تعریف نمود که گذرا و موقتی می باشد.برای مثال دانشجویی که از ارایه کنفرانس دچار ترس میشود. و یا دانش اموزی که استرس امتحان دارد. و یا فردی که در اولین برخورد با جنس مخالف دچار استرس میشود.
اما اضطراب همانند استرس دارای علایم مشابه جسمانی و روانی می باشد با این تفاوت که این علایم در فرد بصورت مزمن و پایدار در میاید. بنابراین می توان گفت اضطراب ماحصل استرسهای مداومی است که فرد در طول زندگی آن را تجربه نموده است. برای مثال اگر چنانچه مثالهایی که در باره استرس گفته شد ادامه پیدا کند در طولانی مدت بصورت مزمن و بیمارگونه خود را نشان می دهد که میتوان آن را اضطراب نامید.
دلشوره همان حالات جسمانی اضطراب و استرس می باشد.
بنابر این استرس و اضطراب و دلشوره یک حالت نابسامان و درهم ریختگی جسمانی مخصوصاْ در قفسه سینه همراه با یک نگرانی فکری می باشد که هشداریست برای وقوع یک اتفاق واقعی و یا خیالی . معمولاْ اضطراب بیمارگونه یک جنبه خیالی و یا بدون هیچگونه دلیلی می باشد که فرد قادر به کنترل آن نیست و یا اینکه می تواند با دارو بطور موقت آنرا کنترل نماید . تجربه نشان داده است که روان درمانی و هیپنوتیزم درمانی به همراه هم می تواند فرد را به صورت اساسی و ریشه ای درمان کند . حالتهای اضطراب همان آشفتگی و بیقراری جسمی و فکری می باشد که در فرد بوجود می آید . حالتهای اضطراب مانند : تپش قلب – دلشوره – لرزش اندام – حالت تهوع – تنگی نفس – سرگیجه – خشکی دهان – سستی اندام و غیره … منشاء اضطراب ناشی از تجربیات تلخ و ناراحت کننده دوران کودکی و یا گذشته فرد و یا ناشی از شرایط فعلی فرد می باشد. شروع ناگهانی استرس و اضطراب به همراه همه علائم ذکر شده فوق را تقریبآ می توان حمله هراس یا وحشت نامید (panic attack)
علل استرس، اضطراب و دلشوره:
از جمله دلایل اصلی استرس و اضطراب میتوان چنین نام برد: 1.ترس از مورد تایید واقع نشدن 2. ترس از ارزیابی منفی 3. تردید از انجام و عواقب یک عمل 4. نگرانی در مورد یک اتفاق ناگوار یا نامشخص 5. ترس از مرگ 6. ترس از از دست دادن عزیزان، شغل، ترس از تنهایی و بسیاری از موارد استرس زای دیگر که اگر چنانچه ادامه یابد مزمن شده و تبدیل به اضطراب دایم و بیمارگونه میگردد که خود یکی از علایم افسردگی می باشد.
پیامدها و عواقب استرس و اضطراب:
از جمله عواقب استرس و اضطراب اختلال در عملکرد روانی، رفتاری و جسمانی می باشد. عوامل روانی همچون عدم تمرکز حواس، فراموشی، پر خوری، اختلالات خواب، سو مصرف الکل و مواد مخدر، بی قراری، تحریک پذیری، اختلالات جنسی و در نهایت افسردگی و غیره میباشند. اختلال رفتاری همچون اختلال در عملکرد کاری، تحصیلی و عملکرد ورزشی میشود. اختلالات جسمانی همچون افزایش فشار خون، دردهای جسمانی چون سردرد، دردهای قفسه سینه و غیره، دیابت، افزایش ضربان قلب، و اختلالات قلبی و عروقی میشود.
درمان استرس ، اضطراب و دلشوره:
اگر چه روشهای درمانی روانشناختی چون شناخت درمانی و رفتار درمانی و همچنین دارو درمانی میتواند بسیار مفید باشد، اما به نظر میرسد که هیپنوتیزم درمانی به همراه روشهای درمانی روانشناختی و رفتار درمانی موثر ترین درمان برای اختلالات اضطراب و استرس باشند.
نمونه های گزارش شده پس از دوره درمان:
خانم 30 ساله ای با استرس و اضطراب بسیار شدی، مشکل صحبت در جمع ، حالت افسردگی، خواب های آشفته، بد خوابی و کم خوابی و…. مراجعه و در طول دوره درمان از روند بهبودش کاملآ احساس رضایت و تقریبآ در جلسات پایانی چنین گزارش نمود: احساسم در مورد خودم نسبت به گذشته خیلی بهتر شده، انگیزه ام بالا رفته و خواب آرامی دارم. و به زندگی امیدوار شده ام.
خانم 21 ساله ای با مشکل اضطراب شدید، افسردگی، پرخاشگری و بد خوابی مراجعه و در طی روند جلسات درمان، او و والدینش کاملآ از روند بهبودی احساس خرسندی می نمودند. (البته این بیمار دارای دیابت نوع 1 که علی رغم استفاده از انسولین، قند ناشتای او 200 و غیر ناشتا 400 بود. که طبق گزارش شان به ترتیب به 100 و 200 کاهش پیدا کرد. البته این هیچ دخالتی در امر پزشکی نیست و در کتب روانشناسی در ارتباط با کاهش فشار خون و دیابت به وسیله فنون روانشناسی گزارشات زیادی وجود دارد. و این بیمار نیز پس از چندین ماه پیگیری نه تنها حالات گوناگونش بهبود پیدا کرده بود، بلکه به نظر می آمد از میزان قند خونش نیز راضی بود.) و بطور کلی بیمار از همه لحاظ احساس بسیار خوب و مثبتی را گزارش نمود. در ارتباط با کاهش قند خون می توان گفت با کاهش استرس و فشار های روحی می توان بطور غیر مستقیم بر کاهش قند خون اثر گذاشت.
آقای 27 ساله ای با مشکل حمله هراس و وحشت (پانک اتک) هر چند روز یک بار به همراه استرس و اضطراب شدید و مداوم،کابوس شبانه،حالت تهوع در هنگام وحشت و…. مراجعه و پس از چندین جلسه درمان چنین گزارش می دهد: بعد از 2 یا 3 جلسه پدرش چنین می گوید پسرم نسبت به قبل خیلی بهتر شده. بیمار می گوید روحیه ام خیلی بهتر شده ودیگر آن حمله ها به من دست نمی دهد. بطور کلی در پایان جلسات درمانی می گویند انتظارش را نداشتم که اینگونه و با کمک شما خوب شوم از قبل از درمان هم بهترم.خدا را شکر می کنم.
و بسیاری از موارد دیگر….
مطالب دیگران
تنیدگی با استرس (بیماری جدید تمدن)
افراد جامعه کنونی بیش از پیش نسبت به تنیدگی و پیامدهای آن هشیار شدند. بزرگسالان، نوجوانان و حتی کودکان از آلودگی محیط زیست، امکان وقوع یک جنگ هسته ای، به پایان رسیدن منابع طبیعی، خطر آزمایش های هسته ای، وجود افزودنی های غذایی و مواد سرطانزا و… سخن می گویند و تمامی این مسائل بخشی از زندگی روزمره را تشکیل می دهند. والدین و فرزندان می دانند که هسته خانوادگی دگرگون شده، زندگی عصر ما چنان است که در اغلب خانواده ها پدر و مادر هردو باید کار کنند تا بتوانند هزینه های روزافزون را تامین نمایند. طلاق افزایش یافته، ازدواج مجدد هم امری ناممکن نیست. افزون بر این، رسانه های گروهی افراد را به مشاهده صحنه های جنگ، خشونت، تخریب و شقاوت و بی رحمی، مرگ و کشتار عادت داده اند. هشیاری فزاینده نسبت به رویدادهای ضربه آمیز زندگی لزوم توجه را به واکنش های افراد و شیوه ای که در رویارویی با عناصر تنیدگی زا اتخاذ می کنند ضروری کرده است.
تنیدگی چیست؟ به نظر می رسد که امروزه همه از آن سخن می گویند و این اصطلاح را نه تنها در مکالمات روزمره که در تلویزیون رادیو و روزنامه ها به کار می برند و تعداد همواره فزاینده ای از سخنرانی ها، مراکز درمانگری و دروس دانشگاهی به این موضوع اختصاص داده می شود. با این حال شمار کسانی که تعریف مشابهی از این مفهوم را به دست دهند یا حتی در راه ارائه یک تعریف روشن و دقیق کوشش کنند بسیار اندکند. بازرگان آن را ناکامی یا تنشی هیجانی می داند، مسئول کنترل هوایی در آن یک مشکل تمرکز می بیند و… می توان این فهرست را تقریبا به تمامی تجربه ها و فعالیت های فرد آدمی گسترش داد و هر اندازه شگفت انگیز جلوه کند کم و بیش همه افراد حرفه ای خود را تنیدگی زاترین حرفه می دانند و بر این باورند که در عصر تنیدگی زندگی می کنند و این نکته را به فراموشی می سپارند که ترس انسان غارنشین از دریده شدن به چنگال حیوانات وحشی به هنگام خواب یا مردن از گرسنگی، سرما یا خستگی به همان اندازه ترس ما از جنگ جهانی، رکود، انفجار جمعیت و یا ناتوانی در پیش بینی آینده تنیدگی زا بوده است.
تنیدگی دارای هزینه ای است که تاکنون جوامع صنعتی نسبت به آن توجهی نکرده اند یا فقط هزینه پاره ای از بیماری هایی که متخصصان تنیدگی آنها را زیر عنوان کلی بیماری های ناشی از تنیدگی جای داده اند در جدول کلی هزینه های بهداشت و درمان منظور شده است. مهمترین این بیماری ها از لحاظ جسمانی اعتیاد به الکل و بیماری های عروقی و از زاویه روانی افسردگی و اضطرابند. هزینه تنیدگی ناشی از کار برای کارمندان و خانواده هایشان نیز بسیار سنگین است. در اکثر کشورهای غربی با تغییرات بنیادی نقش زن مواجه هستیم. ضرورت های اقتصادی همراه با جنبش های دفاع از حقوق زنان آنها را در جهت انتخاب یک زندگی فعال حرفه ای سوق داده است و جاه طلبی طی سلسله مراتب سازمانی و برعهده گرفتن حرفه مستقل و نه تنها دریافت دستمزدی به منزله مکمل دستمزد شوهرانشان را بر آنان برانگیخته است. زنان جوان بیش از پیش وارد بازار کار می شوند. اما هرچه بیشتر در سلسله مراتب سازمانی بالا می رویم تعداد زنان کمتر می شود و کار در محیطی که اکثریت با مردان است موجب می شود تا مدیران زن تابع فشارها و تنش هایی به مراتب بیشتر از مردان همکار خود باشند افزون بر تنیدگی های ناشی از خانه و خانواده، زنانی که در موسسات اشتغال دارند با مسائل خاص تری مانند تنش هایی که بر اساس احساس انزوا، تعصب های جنسی همکاران مرد و به طور کلی سرخوردگی هایی که به دلیل جو و فرهنگ سازمانی به وجود می آیند نیز مواجهند. انسان همواره احساس می کرده که اضطراب ساعات تمام نشدنی و شرایط کار، بیم ها و تهدیدهای مربوط به آینده و همچنین تعارض های فردی را می توان از علل بروز بیماری های جسمانی و روانی تلقی کرد، جامعه پیشرفته صنعتی که بر اساس سرعت تغییرات تکنولوژیک، پیچیدگی فزاینده وظایف و نتایج سازمانی آن، تحرک جغرافیایی او آثارش بر زندگی خانوادگی مشخص می شود، بار سنگینی را بر تعادل شکننده روانی و زیستی افراد آدمی که در معرض تنش های عاطفی و ناکامی ها هستند تحمیل کرده است. افراد به طور روزمره با تهاجم هایی که ماهیت متفاوت دارند با سرخوردگی ها، تهدیدها و فقدان هایی که می توانند نتایج سهمگین داشته باشند، مقابله می کنند. احساس ها و هیجان هایی که بر اساس عوامل بیرونی تنیدگی برانگیخته می شوند می توانند تعادل حیاتی فرد را به مخاطره اندازند. در همه اقدامات مربوط به پیشگیری و درمان تنیدگی با روی آورد ارادی نگر پزشکان و درمانگران مواجهیم. از این دیدگاه انسان هرکه باشد به منزله یک دستگاه زیست شناختی مورد نظر قرار داده می شود. دستگاهی که به هنگام فرسودگی یعنی بی رمقی عاطفی و بدنی باید بتواند بر اساس یک اقدام ارادی نیروهایش را بازسازی کرده و به سرعت کار خود را از سر گیرد. حقیقت این است که چنین روی آوردی با دیدگاه متخصصان مطابقت دارد. بر این باور باید باشیم که آثار تنیدگی بر سلامت افراد را باید در دو سطح مورد تحلیل قرار دهیم. یک سطح جامعه شناختی بررسی رفتار کلی افراد تنیده و یک سطح روان شناختی و زیست شناختی واکنش های فرد به تبع تاریخچه ژنتیکی و فرآیندهای تحول یا خستگی روانی. اما در اغلب موارد پزوهش ها به سطح اول محدود شده اند و از ورای داده های کلی و بر اساس یک تصنع معنایی به سطح فردی بازگشته اند.
نشانه های تنیدگی مانند اضطراب، افسردگی، تنش عصبی، بی خوابی، اختلال های جنسیت، تقلیل شنود، خستگی، کاهش توجه و حالت مراقبت، تقلیل حافظه و همچنین اختلال های بدنی کنشی و عضوی مختلف مانند اختلال های هضمی، قلبی- عروقی، سردردهای مزمن، ورم روده، تنگی نفس و جز آن در سطح فردی قابل مشاهده است. هرکس هشیارانه یا به صورت ناهشیار می تواند تغییرات بدنی و روانی را که به علت تنیدگی به وجود می آیند احساس کند. توسل به الکل، توتون، شیر، شکلات، قهوه و جوشانده ها به هنگام بازگشت از کار نوعی آرامش و تحریک شدگی قلیل را ایجاد می کند که در صورت افراط اختلال های خواب را برمی انگیزد و افسردگی پنهان را تشدید می کند که اینها جزء روش های سنتی اند. شیوه های جدید ضدتنیدگی مانند مصرف ویتامین های ضدتنیدگی، خواب آورها و آرام بخش ها که به خصوص مورد استفاده مردم جوامع صنعتی پیشرفته است. هدف تمام روش های مبارزه علیه تنیدگی به رغم گوناگونی آنها تقلیل تدریجی تنش های روانی و کاهش سطح تحریک های حسی، شنیداری و دیداری و جز آن بوده است. تنش زدایی می تواند آثار مهمی بر اغلب کنش های حیاتی داشته باشد و با استفاده از این روشهاست که مهار تنیدگی فراهم می شود .
