افزایش تمرکز و کنترل ذهن

 
افزایش تمرکز و کنترل ذهن
 
در ابتدا لازم است، تفاوت ميان توجه و تمرکز مشخص گردد. توجه (attention) يک فرايند شناختي معطوف ساختن ذهن، بطور انتخابي، بر روي يک چيز و ناديده انگاشتن ساير چيزها است. توجه حداکثر 30 ثانيه پابرجا مي ماند. تمرکز (concentration) عبارت است از حفظ کانون توجه بر روي يک تکليف خاص، پس از منحرف شدن توجه، توسط عوامل مزاحم و پرت کننده حواس. تمرکز به مفهوم گوش بزنگي و هوشياري دروني است. غير از عواملي همچون سر و صدا و عوامل ديداري که سبب بر هم خوردن تمرکز ميگردند، عوامل بسيار ديگري در پيرامون و درون ما وجود دارند که آرامش و تمرکز را از ما سلب ميکنند.

 
از اين عوامل ميتوان به ترس، ترديد، نگراني و اضطراب اشاره کرد. وقتي بياموزيم که چگونه بايد تمرکز کنيم، ورود اين نيروهاي مخرب به ذهن مان دشوارتر ميگردد. امروزه بشر قرباني تفکرات تاريک، مبهم و مخرب خويشتن است، اما روزي فرا خواهد رسيد که نيروي تمرکز ما، انديشه هاي مزاحم و پريشان کننده را محو خواهد کرد. به يقين تمرکز مطمئن ترين راه براي دستيابي به اهداف است. کنترل افکار نيازمند تمرکز پايدار است. پرتوهاي خورشيد را در نظر آوريد، هنگامي که پرتوهاي خورشيد به کمک يک ذره بين بر روي يک جسم متمرکز ميشوند، گرمايي به مراتب بيش از پرتوهاي پراکنده و ناهمگرا؛ از همان منبع واحد، توليد خواهند کرد. اين حقيقت وجودي تمرکز است. تمرکز خود را پراکنده سازيد و به نتايج معمولي و پيش پا افتاده دست يابيد. اما آن را بر روي يک هدف خاص متمرکز سازيد و به نتيجه اي به مراتب بهتر نايل آييد. وقتي شما تمرکز خود را بر روي يک هدف واحد متمرکز ميکنيد، تمام اعمال، اعم از ارادي و غير ارادي در راستاي دستيابي به آن هدف قرار خواهند شد. چنانچه شما تمام انرژي خود را بطور انحصاري بر روي يک هدف معطوف سازيد، نيرويي خلق خواهيد کرد که اسباب دستيابي به آن هدف، براي شما مهيا خواهد شد.
 
هنگامي که شما افکار خود را متمرکز ميسازيد، نيروي انديشه شما افزايش مي يابد. لازمه تمرکز همانا توانايي جلوگيري از ورود افکار مزاحم به ذهن است. نيروي اراده به اندازه کافي قوي هست که هر آنچه شما تصور کنيد را برايتان ممکن سازد. ذهن همواره بايستي تحت فرمان و کنترل اراده و جسم نيز تحت فرمان ذهن باشد. توسعه و تقويت تمرکز به ممارست مداوم احتياج دارد. البته ذهن انسان از تاديب و نظم پذيري بيزاراست، بنابرين در مقابل آن مقاومت ميکند. اما شما نيز بايستي با نيروي اراده در برابر تمرد و سرکشي هاي نفس راحت طلب خود ايستادگي کنيد. همه چيز به انتخاب شما بستگي دارد. قانون جذب (attraction law) در تمام جهان حکمفرماست. اين قانون به ما مي آموزد که بر روي هر چيزي که تمرکز کنيم، آن را به سمت خود خواهيم کشاند. و يا از سويي شما مرتبا افکار ، ايده ها و موقعيت هايي را که با افکار غالب شما هماهنگ هستند به خود جذب خواهيد کرد. اگر بر روي نيکي تمرکز کنيم، زندگي ما آکنده از خوشي و شادکامي، و چنانچه بر روي ثروت تمرکز کنيم، پول و مکنت را جذب خود خواهيم کرد. تمرکز بر کمالات انساني و ارزشهاي والا به عدم وابستگي و استقلال، و استقلال به قدرت منتهي ميگردد.
 
در غياب تمرکز، دستيابي به هيچ هدف و مقصودي ميسر نخواهد بود.از موفقيت در تجارت، ورزش و هنر گرفته تا شفا يافتن، تمرکز کليد طلايي اي است که به شما در شکوفا ساختن و تسلط بر پتانسيل ذاتي تان ياري مي رساند. وقتي بر اعتقادات، توانايي ها و اهداف تعريف شده خود تمرکز کنيد، هيچ کس توان و ياراي آشفته ساختن، دلسرد کردن و متوقف ساختن شما را نخواهد داشت. چشم اندازها و رويکردهاي خود را تعين کنيد، و به سوي اهداف و آرزوهاي خود گام برداريد، و تا دستيابي به آنها تمرکز خود را از دست ندهيد. در پرتو نيروي تمرکز ميتوانيد به آرامش درون دست يابيد و شکست ناپذير گرديد.
 
• تمرينات براي انجام تمرينات يک محيط ساکت و آرام را بيابيد. سعي نکنيد بيش از حد خودتان را تحت فشار قرار دهيد. انجام تمرينات تمرکز دشوار بوده و بعضا طاقت فرسا است. از روزي 5 دقيقه شروع کنيد و بتدريج زمان تمرين را افزايش دهيد. اما چنانچه در ابتدا از عهده تمرينات بر نيامديد مايوس نشده و به آنها ادامه دهيد. تمام حواستان را متمرکز تمرينات کنيد و به هيچ چيز ديگري فکر نکنيد.
 
1- يک کتاب را انتخاب کرده، سپس تعداد واژه هاي هر پاراگراف را شمارش کنيد. البته بدون گذاشتن انگشت بر روي لغات و تنها با چشمها. سپس سعي کنيد تمام واژه هاي يک صفحه کامل را بشماريد.
 
2- از عدد يک تا 100 را بطور معکوس شمارش کنيد: 100،99،98…. 
3- تمرين فوق را مجددا تکرار کنيد، اما اين بار شمارش را از 100 آغاز کرده و 3 عدد درميان ادامه دهيد: 100،97،94….
 
4- يک واژه خوشايند را انتخاب کنيد. و بطور آهسته در ذهنتان به مدت 5 دقيقه تکرار کنيد. به تدريج زمان را به 10 دقيقه افزايش دهيد.
 
5- يک سيب را مقابل خود روي ميز قرار دهيد. به مدت 10 دقيقه تمام حواس خود را متمرکز آن سيب کنيد. آن را لمس کنيد، ببوييد و نگاه کنيد.
 
6- اکنون تمرين فوق را مجددا تکرار کنيد. اما اين بار پس از اينکه به سيب خود نگاه کرديد، چشمان خود را ببنديد و بکوشيد تصوير سيب را در ذهن خود مجسم کنيد. چنانچه شکل سيب را فراموش کرديد، مجدداً به سيب نگاه کنيد و دوباره چشمان خود را بسته و سيب را در ذهنتان تجسم کنيد. پس از تجسم سيب، محو آن گرديد و به هيچ چيز ديگري فکر نکنيد. 
7- يک قاشق و يا چنگال را برداريد و روي آن تمرکز کنيد. از تمام جهات به آن نگاه کنيد. بدون بيان کلامي در ذهن، يعني ذهنتان بايستي تهي از واژه ها باشد. تنها به چنگال نگاه کنيد بدون آنکه توسط واژه ها درباره آن بيانديشيد.
 
8- يک شکل هندسي نظير دايره و يا مستطيل رسم کنيد و درون آن را به رنگ دلخواه رنگ آميزي کنيد. بر روي آن تمرکز کنيد. شما بايستي تنها به آن شکل هندسي نگاه کنيد، نزد شما تنها چيزي که وجود عيني دارد، همان شکل هندسي است. عاري از هرگونه افکار مزاحم و نامربوط و يا هرگونه عامل پرت کننده حواس. به چشمان خود فشار نياوريد و با واژه ها به آن فکر نکنيد.
 
9- سعي کنيد به مدت 10 دقيقه به هيچ چيز فکر نکنيد، یعني جريان تفکر را متوقف سازيد.
 
10- يک تصوير کاملا نا آشنا را به مدت چند دقيقه مشاهده کنيد. سپس بکوشيد جزئيات تصوير را به خاطر آوريد.
 
11- در تخيل خود يک دايره به روي يک ديوار سفيد رسم کنيد. سپس در مرکز آن يک نقطه بگذاريد و به آن نقطه خيره شويد.
 
12- چشمان خود را ببنديد و شروع کنيد به تجسم عدد "1" در مقابل خود، وقتي که عدد يک را مشاهده کرديد، در ذهنتان با صداي بلند بگوييد"يک". اجازه دهيد تا عدد يک محو گردد. اکنون عدد "2" را تجسم کنيد و به محض مشاهده آن با صداي بلند بگوييد"دو".اين تمرين را تا عدد 100 تکرار کنيد.
 
13- يک نقطه را روي ديوار شناسايي کنيد. روي آن نقطه تمرکز کنيد. هرگونه انديشه اي را از ذهنتان پاک کنيد. و تنها بر روي آن نقطه تمرکز کنيد.
 
14- روي صندلي بنشينيد و چشمان خود را ببنديد. ذهنتان را ازهر گونه انديشه اي پاک کنيد، تنفس خود را عميق کنيد و تعداد بازدم هاي خود را شمارش کنيد.(5 دقيقه)
 
15- يک ليوان پر از آب را با دست بگيريد. سپس دست خود را بصورت راست و کشيده در آورده و سعي کنيد ليوان را ثابت نگه داريد. به ليوان چشم بدوزيد و سعي کنيد ليوان بدون حرکت باقي بماند، نبايد تکانهاي قابل تشخيص وجود داشته باشد (لرزش اندک طبيعي است). اين تمرين را از يک دقيقه آغاز کرده و تا 5 دقيقه بتدريج افزايش دهيد.
 
16- روي صندلي بنشينيد. سعي کنيد تمام عضلات خود را شل و ريلکس کنيد. بکوشيد هرگونه انقباض ارادي و غيرارادي بدن خود را متوقف و حذف کنيد. بدون حرکت به مدت 5 دقيقه ثابت و بي حرکت بمانيد.
 
• راهکارهايي براي حفظ تمرکز در موقعيتهاي خاص:
 
 1- از قبل خود را مهيا سازيد: مشکلات غير منتظره به ميزان قابل توجهي از اعتماد بنفس و تمرکز شما ميکاهند. اندکي آمادگي ميتواند بسيار موثر واقع شود. اکنون فرض کنيد ميخواهيد خود را براي يک رقابت ورزشي مهيا سازيد. ابتدا هر نوع اطلاعات، هر چند جزئي را گردآوري کنيد ،تا قادر باشيد وقايع را بدرستي پيش بيني کنيد.زمين بازي به چه شکل خواهد بود؟خورشيد در زمان انجام بازي در کدام جهت و موقعيت مکاني قرار خواهد داشت؟آيا تماشاگران زيادي در ورزشگاه حضورخواهند يافت؟به ورزشگاه برويد و از نزديک آن جا را مورد بررسي قرار دهيد. سپس بدترين حالت ممکن را پيش بيني کنيد. چه چيز ممکن است تمرکز شما بر هم بزند و شما را پريشان خاطر کند؟داوري ناعادلانه ؟ سروصدا و تمسخر تماشاچيان؟از قوه تخيل خود کمک بگيريد.شرايط احتمالي را تجسم کنيد و سپس در آن شرايط خاص به تمرين بپردازيد.اگر احتمال ميدهيد سروصداي تماشاچيان تمرکز شما را بر هم خواهد زد،يک ضبط صوت را با صداي بلند در کنار زمين قرار داده و سپس به تمرينات خود بپردازيد.و يا به يکي از دوستان خود بگوييد که حين تمرين سر شما داد بکشد و شما را مورد تمسخر قرار دهد!
 
2-جريان فکري خود را متوقف سازيد: هنگام مواجهه با يک انديشه مزاحم يک علامت قرمز و بزرگ چراغ راهنمايي را مقابل خود تجسم کنيد. سپس اجازه دهيد تا علامت به همراه انديشه ناخواسته محو گردد.
 
3- زدودن افکار از ذهن: ابتدا بطور فيزيکي ريلکس و آرميده شويد. ميتوانيد بنشينيد و يا دراز بکشيد. سپس بدون اينکه خود را تحت فشار قرار دهيد، اجازه دهيد ذهنتان بطور آزادانه سير کند. در اين زمان خواهيد ديد که افکار عجيب و غريبي به ذهنتان خطور خواهد کرد. بدون اينکه بيش از حد نسبت به آنها واکنش نشان دهيد، از نگاه يک شخص بيگانه آنها را مورد بررسي قرار داده و سعي کنيد به منزله چيزي در خارج از وجود خودتان به آنها بنگريد. سپس هر کدام از آنها را کنار بگذاريد. در واقع شما با اين کار آگاهانه تصميم ميگيريد تا افکار خود را دنبال نکنيد.
 
• حفظ تمرکز هنگام مطالعه:
 
 1-نگراني هاي احساسي: ابتدا براي مشکلات جدي خود راه حلي بيابيد و يا تصميم بگيريد که در فرصت مناسب تري به آنها رسيدگي خواهيد کرد.
 
2-شرايط مطالعه: مکان مطالعه بايستي از تهويه مناسب (بمنظور جلوگيري از خواب آلودگي شما) و نور کافي برخوردار باشد. همچنين محيط مطالعه بايستي ساکت و بدون سرو صدا و دماي محيط کمتر از 22 درجه سانتي گراد باشد. در صورت لزوم موزيک ملايمي نيز در پس زمينه وجود داشته باشد.سعي کنيد براي مطالعه يک زمان خاص و معين را اختصاص دهيد.مکان مطالعه بايستي فاقد تلفن (به ويژه گوشي تلفن همراه)، تلويزيون و يخچال باشد.سعي کنيد بطور انفرادي مطالعه کنيد.
 
3- گهگاهي به چشمان خود استراحت دهيد. کاهش پلک زدن و خيره شدن به مطالب درسي موجب خستگي چشمها ميشود. به يک نقطه دور دست نگاه کنيد. چندين بار محکم پلک بزنيد و با دستان خود چشمهايتان را مالش دهيد.
 
4- سرعت مطالعه خود را افزايش دهيد. تند خواني فرصت کمتري را براي نفوذ عوامل مزاحم به ذهن باقي خواهد گذاشت.
 
5- 10 تا 20 دقيقه ابتدايي مطالعه بايستي به عنوان مرحله گرم کردن ذهن تلقي گردد. بنابراين از اينکه در اين مدت تمرکز 100 درصد ايجاد نگرديده، دلسرد نشويد. بيشتر اشخاص در 20 دقيقه نخست از اينکه نتوانسته اند تمرکز داشته باشند، از مطالعه کردن نا اميد ميشوند. اما به مطالعه خود ادامه دهيد تا بتدريج علاقه و تمرکز ايجاد گردند.
 
6- اگر احساس کرديد تمرکزتان در حال کاهش يافتن است. کتاب و جزوه خود را ببنديد و قدري استراحت کنيد.حرکات کششي انجام دهيد، اندکي راه برويد و يک نوشيدني بخوريد.
 7- پس ازفراگيري مطالب جديد به خود پاداش بدهيد. (يک شکلات، کيک و يا غذاي مورد علاقه)
 
8- خواب کافي و تغذيه مناسب لازمه برخورداري از تمرکز است.
 
9- از آنجايي که مطالب درسي ناخوشايند ايجاد کسالت ميکنند، بکوشيد يک نوح حس علاقه و هدفمندي به مطالب درسي در خود ايجاد کنيد
 
 
منتشر شده در
دسته‌بندی شده در روانشناسی

توسط aram

مدیر مجموعه تجسم خلاق

دیدگاهی بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *