خود هيپنوتيزم چيست؟ و چه كاربردهايي دارد؟
انسان همیشه مایل بوده با درون خود ارتباط برقرار نماید و زوایای پنهان وجودش را کشف کند. بنابراین در راهِ رسیدن به این هدف، تلاشهای فراوانی نموده و راههای متنوعی را ابداع و آزمایش کرده است. حتماً چیزهایی در بارهی روشهای مکاشفهی درونی نظیر مراقبه (مدیتِیشن)، یوگای ذهنی، ذن، خود-هیپنوتیزم و … شنیدهاید. اینها شیوههایی هستند برای دستیابی به ضمیر ناخودآگاه و کسب آرامش درونی. البته در این میان، خود-هیپنوتیزم از تواناییها و قابلیتهای منحصربهفردی برخوردار است که موجب برتری آن در مقایسه با سایر روشهای دسترسی به ناخودآگاه شده است. وقتی یک مُرتاض، بدن خود را بیحس میکند و اجسام نوکتیز را وارد بدن مینماید یا روی آتش راه میرود، درواقع خویش را در حالت خود-هیپنوتیزم قرار داده است.
قسمتی از ذهن که بهخوبی آن را درک میکنیم و از وجودش آگاهیم، خودآگاه نام دارد است. این بخش از ذهن، حاوی محفوظات و خاطراتی است که بهخوبی آنها را بهیاد میآوریم. توسط همین قسمت ذهن، در مورد روابط خود با دیگران قضاوت میکنیم و در بارهی ریشهی احساسات و افکار خود اظهارنظر مینماییم. درحالیکه قسمت عمده و قدرتمند ذهنِ همهی ما را بخشی به نام ناخودآگاه تشکیل میدهد که منشاء اغلب افکار، احساسات و رفتارهای ماست. خیلی از حسها و حرکتهای ما تحت اختیار ناخودآگاه اتفاق میافتند بدون اینکه ما نسبت به آنها هشیار باشیم و یا بهطور ارادی در آن نقشی داشته باشیم. گاهی ممکن است از یک اتفاق، ناراحت یا عصبانی شویم درحالیکه میزان عصبانیت ما تناسبی با واقعهی مورد نظر ندارد و بسیار شدیدتر از آن چیزی است که انتظار میرود.
ممکن است برای شما هم پیش آمده باشد که گاهی ظاهراً بدون دلیل خاصی احساس غمگینی، عصبانیت و یا اضطراب کنید. در چنین مواقعی هرچه فکر میکنید علت این احساس خود را متوجه نمیشوید ولی آشکارا آن را حس میکنید. علت تجربهی این هیجاناتِ بهظاهر نامتناسب، محفوظات و ارزیابیهای ذهن ناخودآگاه ماست که بهطور مستقیم از آنها آگاهی نداریم بلکه بهصورت غیرمستقیم آثار آن را در افکار، رفتارها و احساسات خویش میبینیم. درواقع اغلب ناراحتیها و ناتوانیها ریشه در ناخودآگاه دارند. بنابراین چنانچه بتوانیم به ذهن ناخودآگاه خود دسترسی داشته باشیم، این فرصت استثنایی را خواهیم داشت تا اشکالات و کاستیهای آن را بشناسیم و در جهت رفع آنها و جایگزینیشان با نقاط قوت، از تواناییهای بیکران ذهن استفاده کنیم.بهطور معمول انسان، فقط 5 تا 10درصد توان ذهنی خویش را بهکار میگیرد و قسمت اعظم نیروهای ذهنی، بلااستفاده میماند. برای استفاده از این نیروهای عظیم، نیازمند تکنیکهای خاصی هستیم. تکنیکهایی که بتوانند بخش پنهان ذهن را در دسترس قرار دهند. برای دستیابی به محتویات ذهنِ ناخودآگاه، روشهایی ابداع و بهکار گرفته شدهاند که روانکاوی، تفسیر علمی رویاها، هیپنوتیزم و خود-هیپنوتیزم از آن جملهاند. روشی که در اینجا به آن میپردازم، تأثیر بر ذهن ناخودآگاه از طریق خود-هیپنوتیزم است که یکی از بهترین روشهای دستیابی به تمامی زوایای ذهن است. خود-هیپنوتیزم، حالت متمرکزی از توجه است که به ما امکان میدهد از توانایی و قدرت ذهن خود، بهرهی بیشتر و بهتری ببریم. شاید شما هم تجربهی سوزاندن ورقهای کاغذی را توسط یک عدسی داشته باشید. بهطور معمول نور خورشید همه جا پخش میشود و قادر به سوزاندن کاغذ نیست. ولی زمانی که ما این نور را توسط عدسی بر نقطهای از کاغذ متمرکز میکنیم حرارت زیادی تولید میشود؛ آنقدر زیاد که اگر چند ثانیه در همان حالت نگه داریم، حتی میتواند کاغذ را بسوزاند. درواقع ذهن ما نیز دارای انرژیهای فراوانی است که بهکمک آنها قادریم کارهای بزرگی انجام دهیم و تنها مانعِ موجود، پراکندگی و عدم تمرکز این انرژیهاست. با این تعبیر، خود-هیپنوتیزم را میتوان نوعی عدسی روانشناختی دانست که با متمرکز نمودن نیروهای ذهنی، بهرهوری ذهن را بالا میبرد. خود-هیپنوتیزم قادر است نیروهای عظیم ولی پراکندهی ذهن را آنجایی که نیاز داریم، متمرکز نماید. بدین ترتیب انرژی بسیار زیادی ایجاد میشود که توسط آن میتوانیم اعتمادبهنفس خود را افزایش دهیم، ارادهمان را تقویت کنیم، کارایی خود را بالا ببریم و در مجموع تحول بزرگی در زندگی خویش ایجاد کنیم.
بهمنظور درک مفهوم خود-هیپنوتیزم، ابتدا لازم است بدانیم هیپنوتیزم چیست. برای هیپنوتیزم، معانی و تعاریف زیادی بیان شده و این پدیدهی منحصربهفرد از دیدگاههای متفاوتی مورد بررسی قرار گرفته است. از میان تعاریف موجود، عبارات زیر ماهیت هیپنوتیزم را بهتر بیان مینمایند:
”هيپنوتیزم حالت خاصی از هشیاری است که طی آن، توجهِ فرد روی موضوع خاصی متمركز میشود، پذیرش ذهن بالا میرود و میزان آگاهیِ وی از محيط، به حداقل میرسد. یعنی اگرچه شخص، هشیاریاش را حفظ میکند ولی این هشیاری و آگاهی، روی موضوعات خاصی که توسط هیپنوتیزور ارائه میگردد، متمرکز میشود. بنابراین تغییرات محیطی، اگرچه ادراک میشوند ولی مانع تمرکز وی نمیگردند. در حالت هیپنوتیزمی، ذهنِ نقاد سوژه موقتاً به حالت تعلیق در میآید یعنی پیامهایی که در این حالت به ذهنِ ناخودآگاه ارسال میگردند، بدون انتقاد و بررسیِ موشکافانه، پذیرفته میشوند. از مشخصات وضعیت هیپنوتیزمی، احساس غيرارادی بودنِ حرکات و حسهای تلقینشده است. در جریان هیپنوتیزم، ادراک، حافظه و خُلق سوژه متناسب با تلقینات هیپنوتیزور تغییر میکند.”
با این توضیحات، خود-هیپنوتیزم عبارت است از یک وضعیت هیپنوتیزمی که توسط خودِ فرد ایجاد شده باشد. در واقع خود-هیپنوتیزم، حالتی از آرامش عمیق است که طی آن ناخودآگاهِ فرد که معمولاً زیر لایههایی از خودآگاه، پنهان و دستنیافتنی است، در دسترس قرار میگیرد. میزان پذیرش ذهنِ سوژه در این حالت آنچنان بالا میرود که میتواند تغییرات لازم را بهصورت پایدار، در ذهن خود ایجاد نماید.
ممکن است این سؤال برایتان پیش بیاید که چگونه یک شخص میتواند خود را در حالت هیپنوتیزمی قرار دهد و در عینِ حال تلقینات درمانی لازم را نیز بهخود ارائه نماید؟ برای کمک به درک این موضوع باید مثالی بیاورم.
ذهن فرد با هیپنوتیزمهای اولیه توسط یک درمانگر مجرب برای نیل به تغییرات مطلوب، برنامهریزی میشود. سپس در خلال خود-هیپنوتیزم با به جریان انداختن این برنامهی جدید، تمامی تغییرات لازم در ذهن فرد پیدرپی و بهطور خودکار اتفاق میافتند. بدین ترتیب کسانی که بهخوبی آموزش دیده باشند، میتوانند از حالت خود-هیپنوتیزم مانند وضعیت هیپنوتیزمیِ ایجادشده توسط یک هیپنوتیزور مجرب، بهرهی کافی ببرند. توضیحات فوق مشخص میکنند که بهکارگیری صحیح تکنیک قدرتمند خود-هیپنوتیزم چه دستآوردهای عظیمی برای شخص دارد. میتوان آن را در مداوای بعضی از اختلالات روانشناختی و جسمی مورد استفاده قرار داد و یا بهعنوان روش مؤثری برای بهبود کیفیت زندگی بهکار گرفت. خود-هیپنوتیزم کاربردهای بیشماری دارد که از آنجمله است: رعایت آسانتر رژیمهای غذایی و در نتیجه کنترل وزن، کنترل حملات آسم، درمان مشکلات گوارشی مانند دردهای عصبیِ معده و انواع کولیت عصبی، کنترل دردهای مزمن مانند سردرد و یا دردهای روماتیسمی، ایجاد بیحسی هنگام تزریق، اعمال جراحیِ سرپایی یا کارهای دندانپزشکی، درمان اگزما و برخی دیگر از بیماریهای پوستی، کاهش نشانههای آزاردهندهی خانمها در زمانهای پریود و یائسگی، بارداری آسان و کنترل ویار حاملگی، مداوای اختلالات خواب، کمک به درمان برخی اختلالات عادتی مانند مصرف سیگار، ناخن جویدن، وسواس کندن مو و مکیدنِ شست. از دیگر کاربردهای این تکنیک مفید، کنترل هیجانات نامطلوب و حفظ آرامش، افزایش انگیزه و پشتکار، تقویت حافظه و تمرکز، افزایش اعتمادبهنفس و ارتقای کارآیی تحصیلی، شغلی و ورزشی است. همچنین خود-هیپنوتیزم فرد را قادر میسازد تا اضطرابهای خویش را بهخوبی کنترل کند. این اضطرابها میتوانند ترس از حضور و صحبت کردن در جمع، اضطرابِ پیش از امتحان یا قبل از یک اقدام مهم درمانی نظیر عمل جراحی باشند. درمان ترسهای بیمارگونه مثل ترس از ارتفاع، ترس از محیطهای بسته، ترس از پرواز و یا ترس از حیواناتی مانند سگ، گربه، مار، عنکبوت و غیره نیز از کاربردهای خود-هیپنوتیزم محسوب میشوند. در پایان خاطرنشان ميشود که از بین روشهای دستیابی به ناخودآگاه، خود-هیپنوتیزم با توجه به دارا بودنِ امکانات درمانی فوقالعاده و اثر تقویتی بر نیروهای ذهنی، یکی از مؤثرترین و کاربردیترین روشها بهشمار میرود. خوشبختانه تقریباً تمامی مردم میتوانند استفاده از این روش را یاد بگیرند و از فواید ارزشمند آن بهرهمند شوند.
منبع :thtdc