سالمند و موسیقی درمانی
در همه جوامع بشری، سالمندان تعداد قابل توجهی از جمعیت را شامل میشوند. بنابراین در صورتیکه شرایط مساعد برای سالمند فراهم باشد تا بتواند مستقل و امیدوار زندگی کند، مشکلات اجتماعی کاهش یافته، مشکلات خانواده نیز کمتر میشود. یکی از راههای مناسب برای بهترشدن زندگی سالمند وکاهش وابستگی او به دارو و درمان که هزینه قابل توجهی را به او تحمیل میکند، موسیقی است.
موسیقی درمانی بیش از هر تکنیک درمانی دیگر با زندگی روزمره مردم آمیخته و با نیاز و احساس آنها عجین شده است. بطوریکه همانند خواب وخوراک، خواندن نیز در هر مکان و محفلی دیده و شنیده میشود. اما علت گرایش و علاقه مردم به موسیقی به خاطر طبیعت و فطرت آدمیاست که مجذوب موسیقی است. ذات محرک و موزون موسیقی با فطرت وحدت طلب آدمی پیوند ناگسستنی دارد.
شنیدن و خواندن رایجترین شیوه موسیقی درمانی است که در همه شرایط گوناگون زندگی به سادگی از آن سود میجوییم و حال و احوال خود را دستخوش آرامش و سبکی یا نشاط و سرزندگی کرده به انرژی و هیجان درونی توان میبخشیم. هرکس که درشرایط سالمی باشد هر از گاهی با شنیدن و خواندن احساسات خود را جاری میسازد و برون میافکند و انرژی کسل و یا نگران وسرگردان درونی را به سمت حالت و احساسی مطلوب هدایت میکند و از فشار بیرغبتی دل میکاهد. این شیوه درمانگری ساده همیشه و همه وقت مورد استفاده مردم بوده است. چنانچه آمده است که داود پیامبر هر از گاهی در کوه و دشت به الحان خوش نوایی سر میداد تا فشار تالمات مکافات قوم را از دل بکاهد و مجددا بر مردم و اجتماع فرود آید و با قدرت و روحیه مسلطتری به اصلاح امور بپردازد.
مهمترین نقش موسیقی به عنوان درمان، برای بیماران، عقب ماندگان ذهنی برای تقویت مهارتهای معلولین و بعد از آن در بیمارستانهای مختلف و برای سالمندان است. برای سالمندانیکه دنیای ذهنی پراکندهای دارند، نظم موسیقی تجربه سازمان یافته مطلوبی است که میتواند آنها را از احساس آشفتگی دور کند تا توانایی پیشبینی کردن فعالیت و ارتباط با موسیقی رابه دست آورند.
پیش از آنکه هر فردی بتواند در اجتماع رابطه مناسب و موفقیتآمیزی داشته باشد باید ابتدا با خود احساس راحتی کند. موسیقی میتواند ابزار “خود بیانی” را فراهم کند واحساس “خودارزشمندی” را تقویت نماید. این مهم به مقدار قابل توجهی مراجعه افراد را به مراکز درمانی کم میکند ومصرف دارو را به حداقل میرساند.
در سالمندان توجه به این امر ضروری است که موسیقی سبب میشود آستانه تحمل درد بالا رود، تپش قلب، اضطراب و افسردگی کم شود. بسیاری از سالمندان برای بر طرف کردن این مشکلات به مقدار زیادی دارو نیاز دارند. اگر سالمند خود نوازنده ساز باشد اثر مفید آن چندین برابر خواهد شد. قابل ذکر است که در ایام پیری که چشم خوب نمیبیند، مطالعه مشکل میشود و بسیاری از سرگرمیها جایگاه خود را از دست میدهند، استفاده از موسیقی بسیار مفید و مشکلات چندگانه سالمندان را کاهش میدهد.
بسیاری از سالمندان درزمینه تقویت کارکرد جسمی نیازهایی دارند. این نیازها ممکن است شامل تقویت حرکتی در مفاصل مختلف، افزایش توان و تحمل بدن و تقویت قدرت عضلات بعد از شکستگی یا بیماری باشد. با موسیقی میتوان راههای سرگرم کننده و لذت بخش برای رسیدن به اینگونه اهداف تقویتی پیدا کرد. به عنوان مثال با موسیقی همراه با تمرینات ورزشی روزانه میتوان احساس دردی را که غالبا توام با این ورزشهاست از ذهن دور کرده ومحرک لازم را برای شرکت در انجام این قبیل ورزشها و فعالیتهای حرکتی فراهم آورد. دستزدن نشاط انگیز و موسیقی ریتمیک میتواند ورم مفاصل انگشتان را کم کند. فعالیتهای چون حرکات ورزشی موزون یا رژه میتواند احساس اطمینان، شادی و امنیت را برای انجام حرکات مستقل، درسالمند بهبود بخشد. ضربه زدن به زمین و پایکوبی همراه با موسیقی سبب خم شدن و کشش عضلات بدن میشود که در تنظیم جریان خون، تقویت عضلات وتوان بدنی موثر است. گوش دادن به موسیقی نه به اندازه نواختن ساز ولی کمتر از آن، اثر مفید دارد و با توجه به اینکه بسیار کم هزینه است و سالمند میتواند در موقع انجام کارهای روزانه و استراحت به آن بپردازد، بسیار با اهمیت است.
پژوهشهای مختلف نشان دادهاند که بیشترین اثر موسیقی روی بیقراری،گیجی، تنش و آلزایمر بوده است. موسیقی توانایی فرد را افزایش میدهد، افسردگی را کم میکند و یا از بین میبرد و با توجه به اینکه یکی از مشکلات سالمندان افسردگی است و باید هزینهای را صرف درمان و بستری کردن سالمند کرد، میتوان به این موضوع توجه دقیق داشت.
به طور کلی موسیقی درمانی در کاهش احساس تنهایی، ترس از آینده، مشکلات جسمی، مشکلات روحی و روانی، احساس طرد از خانواده، اضطراب، اندوه و مشکلات تغذیهای تاثیر بسزایی دارد. و همچنین موسیقی درمانی با افزایش اعتماد به نفس، نشاط، استفاده از تواناییها و ورزش ارتباط معناداری دارد.
نتیجه گیری
استفاده از موسیقی در زندگی سالمندان موجب بهبود شرایط زندگی آنها میشود. مشکلات سالمندان تحت تاثیر موسیقی سبکتر و تحمل مشکلات برای آنان آسانتر میشود. موسیقی موجب بالا رفتن سطح اعتماد به نفس سالمندان میشود، وابستگی عاطفی آنها را زیاد و وابستگی به دیگران را کم میکند. وابستگی به دارو را تا پایینترین حد ممکن کاهش میدهد یا از بین میبرد و سبب میشود که تمایل به ورزش در فرد سالمند پدید آید. بیایید سالمندان را آموزش دهیم که این امکان کمهزینه را مورد توجه قرار دهند.
منبع :ranianaging.