فوبیا یا هراس های خاص
واژه فوبیا در مورد دسته ای از علائم به کار می رود که توسط اشیاء یا موقعیت های مشخص پدیدار می شوند.
یک هراس خاص، که قبلا” یک هراس ساده خوانده می شد، ترسی است طولانی و بی منطق که با حضور اشیاء یا موقعیتی مشخص و یا فکر کردن به آنها به وجود می آید که معمولا” به طور واقعی خطر کمی دارد و یا اصلا” خطرناک نیست. زمانی که فرد در معرض آن شیء و یا موقعیت خاص قرار می گیرد، واکنشی آنی نشان می دهد و موجب اضطراب شدید فرد می شود و باعث می شود وی از آن شیء یا وضعیت به طورکامل دوری کند. ممکن است اضطرابی که در ارتباط با آن فوبیا و یا نیاز به دوری جستن از آن شیء یا موقعیت است به وضوح با توانایی های عملکردی فرد تداخل پیدا کند. بزرگسالانی که دچار هراس های خاص هستند متوجه اند که این ترس ، مفرط و غیر منطقی است با این حال نمی توانند کاری برای غلبه بر آن انجام دهند.
می توان گفت بر اساس شیء و یا موقعیتی که در فرد هراس ایجاد می کند، فوبیا های مختلفی وجود دارد که از آن جمله می توان موارد زیر را نام برد:
• فوبیا به حیوانات: مثال های این نوع ترس شامل ترس از سگ، مار، حشرات یا موش می شود. هراس از حیوانات شایع ترین نوع هراس های خاص است.
• هراس از موقعیتها: این هراس ها در مورد موقعیت هایی خاص مانند پرواز، سوار ماشین و یا وسایل نقلیه عمومی شدن، رانندگی، رد شدن از روی پل یا داخل تونل یا قرار گرفتن در محیطی بسته مانند آسانسور مصداق پیدا می کند.
• هراس از محیط های طبیعی: مثال های این مورد شامل ترس از طوفان، ارتفاع یا آب می شود.
• هراس از جراحت هایی که نیاز به تزریق خون پیدا می کنند: این هراس ها در مورد زخمی شدن، دیدن خون یا اعمال پزشکی مانند آزمایش خون یا ترزیق است.
• هراس های دیگر: هراس های دیگر شامل هراس از افتادن، هراس از صداهای بلند، هراس از کسانی که لباس های مبدل می پوشند، مثلاً دلقک ها .
ممکن است فرد مبتلا به بیش از یک نوع هراس باشد.
علائم هراس های خاص چیست؟
علائم هراس های خاص می تواند شامل موارد زیر باشد:
• هراس مفرط یا غیرمنطقی از شیء یا موقعیتی خاص.
• پرهیز از آن شیء یا موقعیت خاص یا تحمل آن با سختی فراوان.
• نشانه های فیزیکی اضطراب یا حمله های ترس شامل تپش قلب، تهوع یا اسهال، عرق کردن، لرزیدن، خواب رفتن یا مورمور شدن، مشکل در تنفس(گرفتگی نفس)، احساس سرگیجه یا منگی و احساس خفقان می شود.
• اضطراب مقدماتی، نوعی از اضطراب است که فرد از فکر احتمال رویارویی با موقعیتهای خاص یا تماس پیداکردن با اشیایی که از آنها هراس دارد، دچار ترس می شود( به مثال طور ممکن است فردی که از سگ می ترسد، از بیرون رفتن وقدم زدن بترسد مبادا در راه با سگی مواجه شود)
ممکن است کودکانی که دچار هراسی خاص هستند، ترس خود را با گریه یا چسبیدن به پدر یا مادرخود یا با کج خلقی نشان دهند.
این هراس های خاص چقدر شایع هستند؟
موسسه ملی سلامت روان تخمین می زند که حدود 5% تا 12% آمریکایی ها به نوعی هراس خاص مبتلا هستند. هراس های خاص چیزی حدود 6.3 میلیون بزرگسال آمریکایی را درگیر کرده است.
معمولا” هراس های خاص برای اولین بار در سنین نوجوانی و بزرگسالی رخ می دهند اما امکان وقوع آنها در تمام سنین وجود دارد. میزان شیوع این هراس ها در زنان اندکی بیش از مردان است. هراس های خاص در کودکان نیز شایع هستند و معمولا” به مرور زمان از بین می روند. عموما” هراس های خاص در بزرگسالان شروعی ناگهانی دارند و نسبت به هراس های کودکان طولانی تراند. تنها 20% از هراس های خاص در بزرگسالان به خودی خود و بدون درمان از بین می روند.
چه چیز باعث هراس های خاص می شود؟
دلیل دقیق هراس های خاص مشخص نیستند اما به نظر می رسد اغلب آنها به نوعی با یک تجربه دردناک روحی یا یک واکنش اکتسابی مرتبط هستند. به طور نمونه افرادی که تجربه ای ترسناک یا تهدید آمیز با یک حیوان داشته اند، مثلا” مورد حمله ی حیوانی قرار گرفته اند و یا حیوانی آنها را گاز گرفته است دچار این نوع هراس ها می شوند. مشاهده حادثه ای وحشتناک که طی آن دیگران آسیب دیده اند و یا دچار وحشت شده اند نیز می تواند از جمله دلایل ایجاد این هراس های خاص باشد. دریافت اطلاعات و یا هشدار دائم درمورد موقعیت های خطرناک یا حیوانات نیز می تواند موجب ایجاد هراس های خاص شود.
ترس را می توان از دیگران یاد گرفت. به احتمال زیاد کودکی که پدر و مادرش با ترس و اضطراب نسبت به برخی اشیاء و موقعیت ها واکنش نشان می دهند، به همان ترس ها و اضطراب ها دچار خواهد شد.
چگونه می توان هراس های خاص را تشخیص داد؟
اگر علائم یک هراس خاص وجود داشته باشد، پزشک با بررسی سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی آنها را ارزیابی می کند. البته آزمایش خاصی وجود ندارد که در آزمایشگاه انجام داد و متوجه وجود هراس های خاص شد، ممکن است پزشک برای حصول اطمینان آزمایشات متنوعی انجام دهد که مطمئن شود دلیل علائم مشاهده شده یک بیماری جسمی نیست.
ممکن است در صورت نبود بیماری جسمی، پزشکتان شما را به یک رواشناس با روانپزشک و یا متخصصان سلامت روان که در تشخیص و درمان بیماری های روانی تخصص دارند ارجاع دهد. روانشناسان و روانپزشکان از سئوالات از پیش طراحی شده خاص و ابزار ارزیابی استفاده می کنند تا فرد را در مورد داشتن هراسی ویژه محک بزنند.
پزشک تشخیص خود از هراس های ویژه را بر مبنای علائم گزارش شده از جمله هر مشکل عملکردی که به دلیل وجود این علائم پیش آمده است، ارائه می دهد.اگر فردی دچار ترس یا اضطرابی باشد که در زندگی روزمره او ازجمله مدرسه، کار، فعالیت های اجتماعی و روابط اختلال ایجاد می کند، می توان تشخیص ابتلا به این هراس های خاص را داد.
چگونه می توان این هراس های خاص را درمان کرد؟
درمان هراس های خاص می تواند یکی از موار د زیرا یا ترکیبی از آنها باشد:
• رفتاردرمانی شناختی: معالجه هراسی خاص شامل رفتار درمانی شناختی می شودکه می تواند به صورت حساسیت زدایی یا در معرض قرار گرفتن باشد. در این شیوه بیماران به تدریج در معرض چیزهایی که آنها را می ترساند قرار می گیرند تا ترسشان شروع به از بین رفتن کند.
• دارو: ممکن است به طور موقت آرام بخش هایی(بنزودیازپاین ها) تجویز شود تا به کاهش اضطراب شدید کمک کنند. داروهای ضد افسردگی مانند پروزاک و زلفت را نیز می توان مصرف کرد.
• تکنیک های تمدد اعصاب مانند تنفس عمیق، نیز ممکن است به کاهش نشانه های اضطراب کمک کند.
دورنمای افراد مبتلا به هراس های خاص چیست؟
در مورد بیشتر افراد، می توان این هراس ها را از طریق رفتار درمانی یا دارودرمانی با موفقیت درمان کرد.
آیا می توان از ایجاد این هراس های خاص پیشگیری کرد؟
با وجودی که بسیاری از این هراس ها قابل پیشگیری نیستند اما مداخله زودهنگام و درمان یک تجربه درناک بلافاصله پس از وقوع آن، مانند حمله حیوانات، می تواند کمک کند فرد دچار اختلال اضطراب حاد نشود.
منبع :ariasalamat
