هراس چیست؟

هراس چیست؟
هنگامی که از مردم پرسیده می*شود که از چه می*ترسند، معمولاً از چیزهایی مانند مار، عنکبوت، صاعقه یا مرگ نام می*برند. وقتی که ترس آن قدر جدّی شود که زندگی روزمره را مختل سازد، به عنوان هراس (فوبیا) شناخته می*شود. طبق تعریف انجمن روان*پزشکی آمریکا، هراس عبارت است از یک ترس نامعقول و افراطی از یک شیء یا یک وضعیت. در اغلب موارد، هراس مستلزم حس به خطر افتادن یا ترس از آسیب*دیدن است. برای نمونه، کسانی که دارای هراس از مکان*های باز هستند (اگورا فوبیا)، از گرفتار شدن و به دام افتادن در یک مکان یا وضعیت غیرقابل فرار می*ترسند.

نشانه*های هراس
نشانه*های هراس یا هنگامی که شخص در معرض شیء یا وضعیتی که از آن می*ترسد قرار می*گیرد و یا گاهی حتی هنگامی که به آن فکر می*کند، بروز می*نماید. نشانه*های متداول هراس*ها عبارتند از:

سرگیجه
نفس تنگی
تهوّع
ترس از مرگ
حس ناواقعی بودن
در برخی موارد، این نشانه*ها ممکن است آنقدر تشدید شود که به یک حمله تمام و کمال اضطراب بیانجامد. در نتیجه این نشانه*ها، برخی افراد به انزوا و گوشه*گیری روی می*آورند که این خود به مشکلات جدّی در زندگی روزمره می*انجامد. در موارد دیگر، فرد ممکن است به خاطر توجه مداوم به مرگ قریب*الوقوع یا بیماری*های خیالی به مراقبت پزشکی نیاز پیدا کند.

انواع هراس*ها
هراس*ها به 3 رده کلّی تقسیم می*شوند:

هراس اجتماعی: ترس از وضعیت*های اجتماعی
هراس از مکان*های باز : ترس از گرفتار شدن در یک مکان یا موقعیت غیرقابل فرار
هراس*های خاص: ترس از یک چیز خاص (مثلاً مار)

هراس*های خاص دارای 4 نوع عمده هستند:

محیط طبیعی: ترس از صاعقه، آب، طوفان و غیره
حیوانات: ترس از مار، عنکبوت، جوندگان و غیره
پزشکی: ترس از دیدن خون، آمپول، ملاقات دکتر و غیره
موقعیتی: ترس از پل، تنها ماندن در خانه، رانندگی و غیره

رواج هراس*ها
هراس*ها بسیار شایعند. برای نمونه، در آمریکا بیش از 10٪ کلّ جمعیت، حداقل از یک چیز هراس دارند و در این کشور، هراس شایعترین اختلال ذهنی است. معمولاً تعداد زنانی که گرفتار هراس هستند بسیار بیشتر از مردان است. در بسیاری از موارد، مردم می*توانند تشخیص دهند که ترسشان غیرمعقول است و در نتیجه، برای فائق آمدن بر هراس خود اقدام می*کنند. بر طبق «راهنمای آماری اختلالات ذهنی»، تنها در حدود 10 درصد هراس*ها در تمام طول عمر باقی می*مانند.

درمان هراس*ها
چند رویکرد مختلف برای درمان هراس*ها وجود دارد. اثربخشی هر درمان به خود فرد و نوع هراس بستگی دارد. در زیر، برخی از روش*های درمان آورده شده*اند:

در درمان*های مواجهه*ای، به منظور کمک به بیمار برای غلبه بر ترسش، او را در معرض چیزی که از آن می*ترسد قرار می*دهند. یک نوع از درمان مواجهه*ای، غرقه*سازی (flooding) است که در آن، بیمار برای مدتی طولانی، بدون فرصت یا امکان فرار، با چیزی که از آن می*ترسد مواجهه داده می*شود. هدف از این روش، کمک به فرد در روبرو شدن با آنچه از آن هراس دارد و درک این واقعیت است که آسیبی از آن به او نمی*رسد.

روش دیگری که غالباً برای درمان هراس به کار گرفته می*شود، شرطی*سازی تقابلی (counter-conditioning)نام دارد. در این روش به بیمار یاد داده می*شود که واکنش متفاوت و تازه*ای نسبت به چیزی که از آن می*ترسد نشان دهد. بیمار یاد می*گیرد که به جای وحشت*زدگی در صورت مواجهه با شیء مورد نظر چگونه از روش*های آرامش درمانی استفاده کند و آن را جایگزین اضطراب و ترس نماید. این رفتار جدید با واکنش وحشت*زده قبلی ناسازگار است و در نتیجه، واکنش هراس به تدریج از بین می*رود. شرطی*سازی تقابلی معمولاً در مورد بیمارانی به کار گرفته می*شود که قادر نیستند درمان*های مواجهه*ای را تحمّل کنند.

منبع:روان*یار