هیپنوتیزم چیست؟

هیپنوتیزم چیست؟
فرا روان شناسی خود كجاست ؟ در بادی امر نانوشته می ماند.
پرداخت سیستماتیك موضوع برای من ممكن نیست ماهیت ناپیوسته مشاهدات من و خصلت پراكنده ایده هایم جایی برای پرداخت سیستماتیك باقی نخواهد گذاشت . اما اگر ده سال دیگر عمر كنم و تاان زمان توان كار كردن را داشته باشم قول می دهم این موضوع را بیشتر بسط دهم.
زیگموند فروید

اشنایی با هیپنوتیزم
درباره استتار چه میدانید؟
استتار رمز یا بهتر است بگوییم یكی از رموز پیچیده بقا در خلقت است . این واژه به ظاهر گنگدر زندگی فردییا اجتماعی جانداران نقش شایان توجهی ایفا میكند . استتار در لغت به معنای در پرده شدن است كه برای صید پنهان شدن از منبع خطر و برای صیاد پنهان شدن از دید شكار در موقع صید می باشد . اكثر حیوانات شكار چی به صورت غریزی كاملا بی حركت و ثابت می شوند بعضی چنان با مهارت در وضعیت نعش قرار می گیرند كه تمیز دادن زنده از مرده شان دشوار می نماید این عمل نیز خود نوعی واكنش استتار گونه به حساب می اید كه در اصل بازتابهایی از حالات متعدد حیاتی می باشد . قورباغه را بر كف یكی از دست هاتان بخوابانید سپس دست دیگرتان را بر پشت بدن حیوان بگذارید ارام دست ها را به اندازه 180 درجه بچرخانید تاپشت قورباغه رو به زمین قرار گیرد . در حالت كاملا ارامو بی حركت دست ها را نگه دارید و پس از گذشت چند دقیقه دستی را كه بر روی شكم جانور قرار دارد را بر دارید در این صورت خواهید دید كه حیوان برای لحظاتی در همان حالت باقی می ماند . چرا؟
هیپنوز چیزی نیست جز نوعی رفتار منطبق بر قوانین طبیعت . هیپنوز واكنشی است در برابر محرك های فیزیولوژی – روانی كه در نتیجه فرایند های متفاوت در اثر محركهای محیطی پدیدار می شود . هیپنوتیزم یعنی زندگی زیرا تمام زندگی انسان در هیپنوز سپری می شود . هیپنوز یعنی قابلیت انطباق با حوادث و رویداد های غیر مترقبه .

ایا موارد فوق می تواند نمونه هایی از هیپنوتیزم باشد؟
هیپنوتیزن مشتق شده از كلمه یونانی هیپنوز به معنی خواب میباشد . اما تنها تشابه عمده هیپنوتیزم با خواب طبیعی حالت فیزیكی ان است كه اغلب به صورت دراز كشیده انجام می شود.
هیپنوتیزم نوعی از خواب بودن در عین بیداری است
در زبان فارسی من جمله در متون عمیق و ریشه دار عرفانی ما اصطلاحات فراوانی هم معنای با هیپنوتیزم به چشم می خورد مانند جذبه – شوریدگی – سرمستی – خلسه – سماع – وجد – اشراق – شور و … و یا اصطلاح انگلیسی ان ترانس كه به معنی انتقال از خوداگاهی به ناخوداگاهی یا دور شدن از خود و نزدیك شدنبه بیخودی است یا بررسی كلیه مكاتب روحی و عرفانی به این نتیجه می رسیم كهاز خود بی خود شدن و نفوذ در اعماقناخوداگاهی تنها حالتی است كه انسان را به اوج ملكوت و در نهایت به جهان فرشته ها رسانده و شخص را اماده حضور در بارگاه الهی می نماید . در انتهاچنین كلماتو تعاریفی تنها یك نكته نهفته است و ان ارامش است ارامشی قلبی جسمی و روحی در تمام ابعاد زندگانی . همان طور كه او می گوید :الا بذكر الله تطمئن القلوب.
اری ارامش ان گوهر گمگشته انسان است گوهری كه تنها در سایه سار دل انگیز یاد حضرتش سر از خاك بیرون اورده و لبخند زنان اغوشش را مشتاقانه به طالبانش می سپارد از این روست كهترس را از خود دور كرده با اعتقاد عمیق وراسخ قلبی می نویسد:
هیپنوتیزم بهترین نوع عبادت و نیایش است . نیایشی كه از شناخت خود اغاز گشته و سرانجام ما را با نور جهان پیوند می دهد . هیپنوز راهی است كه به اگاهی مطلق هستی ختم می گردد وتنها افراد تزكیه شده قادر به دستیابی به سطوح نادیدنی ان هستند .
اگر اساس حیات را روان ادمی بنامیم هیپنوتیزم همان ابزار ارتباط با روان و معنویات خواهد بود خود شناسی توجه به زوایای ناشناخته و پنهان وجود ادمی است عرفا و دانشمندان علم روحی بهترین و كاملترین ابزار خودشناسی و جهان شناسی(دست یابی به سطوح بالای معرفت) را شناخت نیروهای درونی انسان معرفی كردهاندو من EGOرا اینه تمام نمای گیتی می شمارند . هیپنوتیزم كانال و شاهراهی اسمانی است راهی كه طالبش را به اگاهی مطلق و عقل كل عالم پیوند میزند لیكن عبور از این كانال نیاز به داشتن بینش خاصی دارد گذرنامه این معبر روانی تنها به انسان های والایی داده خواهد شد كه با به پاداشتن قوای ملكیه و ملكوتیه تزكیه نفس داشته و خویشتن خویش را ملزم به رعایت قوانینپنهان طبیعت نمایند
دكتر رافائل رودز می گوید: هیپنوتیزم یك راه علمی برای كنترل روان ادمی است . چراغی است كه با كمك ان دسترسی و دیدار از پیچیده ترین وپوشیده ترین دالانها و انبار های دژ افكار بشری امكان پذیر می شود .
قدرت فردی یا جمعی در هوش تكنولوژی و عضلات قوی نیست بلكه قدرت و عظمت واقعی ادمی تنها در روح و روانش نهفته است . هر كس به هوش و زور بازوی خویش اعتماد نماید همواره در ته سیاه چال عالم گرفتار است . اما انكه خویشتنرا شناخت هستی بی كوشش خود را شناخته بر دلو گردون دست یافته و یوسف وار از چاه به سوی جاه خواهد شتافت . و این مقامی است كه در ان كثرت با وحدت امیخته شده خودی در بی خودی و هستی در نیستی مستغرق می كردد استعداد های ذاتی و اسرار درونیاشكارا به او عرضه گشته و كیهان اسرار دیرینه خودرا بدون هیچ گونهچشم داشتی در اختیار اهلش قرار خواهد داد .

تعاریف هیپنوتیزم در روان شناسی نوین
كاشفان و پژوهشگران می دانند كه نام گذاشتن بربرخی پدیده ها بسیار ساده تر از تعریف شان می باشد این اثر تمام سعی خویش را مبذول داشته تا تعریف كاملی از هیپنوتیزم ارائه دهد از این رو تاریخچه هیپنوتیزم را به صورت نسبتا كاملی بیان كرده و بخش عمده ای از تعاریف معتبر در این باره را ذكر می كند تا شاید به این وسیله بتواند معنای دلنشینی از اصطلاح اسرار امیز هیپنوتیزم كه یكی از واژه های گنگ علوم زمینی اما دارای رنگ و بوی اسمانی است ارائه دهد .

دكتر جیمز برید پزشك اسكاتلندی و سازنده كلمه هیپنوتیزم در 1842 می نویسد:خ.اب مصنوعیتركیبی از مكانیسم های فیزیولوژی و وان شناختی است پیوند نزدیكی با سیستم عصبی دارد كه این حالت را نیروی تلقین و نقش تمركز ذهنی شدید به وجودمی اورد.
ارنست هیلگارد1904: هیپنوتیزمپاسخ افزایش یافته ای است كه سوژه در برابر تلقین های عامل از خودبروز می دهد.
دكتر اناتول میلك نین پزشك و متخصص بزرگ اروگوئه ای هیپنوتیزم را چنین تعریف می كند : اصل هیپنوتیزم واكنشی است هیجانی كه توسط فنون ضربه ای مانند شلیك ناگهانی توسط تفنگ و یا به وسیله انگیزه های ارامش بخش مانند نوازش یا اواز ملایم ایجاد می شود.
مارتین اورن 1972 : هیپنوتیزم حالتی ات كه در ان شخص قادر است به تلقین های مناسب از راه تجربه تغییر ادراك حافظه یا واكنش نشان دهد به اعتقاد اورن ادراك یا حافظه فرد تحت تاثیر تلقین های مناسب می توانند تغییر یابند .
شاید علمی ترین تعریف تعریف دكتر هربرت اشپیگل در سال 1972 باشد او كه نشانه چرخش چشم را به عنوان قابلیت هیپنوز پذیری مطرح كرد هیپنوتیزم را حالت افزایش یافته تمركز موضعی و حساسیت تعریف می كند او می نویسد : این حالت با احساس بی ارادگی و احساس خودكاری حركات همراه است و ادراكات تلقینی همان ان می توانند جانشین ادراكات عادی شده یا انها را تغییر دهند .اشپیگل در جای دیگر می نویسد : هیپنوز پاسخ به تحریكاتی است كه گاه از جانب شخصی دیگر وگاه از ادراكات داخلی خود بیمار می باشد چنین تحریك هایی موجب تغییر در ظرفیت اگاهی فرد شده و اجازه متمركز شدن بر هدفی خاص را صادر می نماید این تغییرات توجه حساس و پاسخ دهنده به مطالبی است كه از ازمونگر به ازمودنی می رسد .
زیمباردو ماسلاخ و مارشال در سال 1792 هیپنوتیزم را طی چهار فاكتور این گونه تعریف نمودند :
1-تاثیر فرایند های شناختی از اعمال بدنی تقویت شده می باشد
2-تمركز فرد را افزایش داده و او را قادر می سازد تا به نحوه كنترل و بدن خود تسلط یابد .
3-غالبا با بیشتربن حس تصویر سازی بینایی همراه است
4-تمركز فكر را افزایش داده و تشتت فكر را از بین می برد .
بارتلت 1968 می گوید : هیپنوتیزم كنترل است : كنترلی بر انچه توسط فرد دریافت می شود در هیپنوز فرد دریافت های حسی و فكری خود را در جهت كنترل انچه از خود بروز می دهد به كار می برد .
پروفسور هیوزبنت می گوید : قسمتهای مختلف مغز هر كدام وظایف و كارهایی را بعهده دارند . در زمان هیپنوتیزم قسمتهای دیگر مغز كه به اندیشه های مختلف توجه دارند از كار ایستاده و فقط یك فكر و موضوع برای سوژه باقی می ماند توجه و تمركز به یك نقطه یا فكر در چنین حالتی تلقین وارد صحنه شده و سوژه افكار تلقین شده را براحتی می پذیرد.
وان پلیت هیپنوز را این گونه تعریف می كند : هیپنوتیزم عبارت است از تمركز فوق العاده قوای ذهنی .
اقای شعبان طاووسی (كابوك) استاد و محقق برجسته ایرانی درباره معنای هیپنوتیزم می نویسد : هیپنوتیزم به معنای خواب مصنوعی و كلمه ایست اسم جدید و صحیح این حالت خاص تمركز فوق العاده ذهن است .
هاری ارونز هیپنوتیزم را به لالایی مادران تشبیه كرده می گوید : مادران در زمان خواباندن كودكانش از یك روند موثرو استاندارد هیپنوتیزمی پیروی می كنند زیرا انها در این زمان از عبارات دلنشین جذاب و یكنواخت از نظر تن صدا و تكرار ریتمی مشخص بع همراه تلقیناتی جهت ارام كردن عضلات كودك استفاده می كنند در واقع مادران اولین و كار ازموده ترین هیپنوتیزر ها هستند .
میلتون اریكسون روان پزشك اهل فونیكس اریزونا ویكی از معتبرترین صاحب نظران و پیشگامان هیپنوتیك بالینی در سال 1958 هیپنوتیزم را فرایند خوابواره ای می داند كه در ان دوره بی قید و بند فردیت می تواند شكوفا شود به اعتقاد اریكسون هیپنوتیزم جزیی از زندگی است . هیپنوتیزم افزایش تلقین پذیری در برابر تلقین است . اریكسون هیپنوز را حالتی از افزایش تمركز و پاسخ تقویت شده نسبت به یك یا چند فكر می داند .
دكتر كروجر در روزنامه مدیكال تایمز لالایی مادران را مترادف با هیپنوتیزم دانسته و از ان به عنوان تلقین متمركز یاد می كند .
از دیدگاه سایكوفیزیو لوژی هیپنوتیزم حالتی از انفكاك كنترل شده می باشد به وجود اورنده این حالت خاص تغییر اگاهی است كه به وسیله مكانیسم های انفكاكی كه از سیستم مشبك در مغز به طرف قشر مغز بالا می ایند ایجاد می شود با عمیق شدن هیپنوتیزم خوداگاهی فرد تقلیل یافته و سوژه منفك از واقعیات می گردد .
اما جامع ترین تعریف مجامع پزشكی :
هیپنوتیزم یك پدیده ساختگی است كه به خواب شباهت دارد و از بارز ترین ویژگی های ان افزایش حساسیتو تلقین پذیری می باشد هیپنوتیزم نه یك قدرت اسرار امیز بلكه تنها فرایندی ذهنی و فكری است .
اعتقاد مولف و انچه این اثر به ان تحت عنوان هیپنوتیزم می پردازد عبارتست از :
هیپنوتیزم تنها واكنشی رفتاری است كه هر موجود زنده ای در برابر فرایند های درونی و بیرونی از خود بروز می دهد. من با باربر- اریكسون – كروجر – ارونز و هر كسی كه بگوید هیپنوتیزم پدیده ای روزمره است موافقم هیپنوتیزم تنها حالتی ذهنی است بسط فرایندهای متداول زندگی است و در فعالیت های روزانه فراوان به چشم می خورد من این را باور دارم زیرا همواره هیپنوتیزم را زیستهام.

ماهیت هیپنوتیزم
همان طور كه در بخش تعریف هیپنوتیزم دیدید شخصیت های مختلف نظرات و تعاریف مختلف ارائه نموده اند و هر كدام عاملی را به عنوان اصل و اساس هیپنوتیزم پذیری عنوان نمودند . لیكن ما هیچ گاه نمی توانیم و نباید به یك تعریف به عنوان كل بنگریم زیرا هیپنوتیزم تركیبی از چندین مولفه مهم می باشد كه در راستای پیشبرد دانش هیپنوتیزمی با انها اشنا خواهید شد.
بحث پیرامون ماهیت هیپنوتیزم و فواید ان به عنوان ساختاری متشكل از نیرو های فوق حسی از زمانهای دور یعنی ان زمانی كه پدیده هیپنوتیزم پا به عرصه وجود گذاشت در قالب نظرایات مختلف بیان شده و همچنان در جریان و حركت به سوی تكامل است از جمله نظریه هایی كه به بیان چگونگی هیپنوتیزم پرداخته اند می توان به موارد زیر اشاره كرد:
1- عملكرد تغییر یافته و جهش یافته مغز .
2- تخیلات و تجسمات هدایت شونده تصویر سازی ذهنی یا تجسم خلاق.
3- جذبه باستانی یا شور و حال بر انگیختگی های عرفانی سماع .
4- سیرقهقرایی با واپس روی سنی .
5- حالتی تجزیه پذیر و انفكاك شخصی .
6- روشی جهت دسترسی مستقیم به ناخوداگاه .
7- شکلی از شرطی شدن عامل یا کلاسیک .
8- غرق در اوهام و تخیلات شدن .
9- خواب تغییر یافته (این فرضیه امروزه از نظر اکثر محققین قابل قبول نمی باشد) .
10- ایمان و باوری عمیق از تصورات .
11- کاهش خوداگاهی کلی از واقعیات .
12- پاسخ به تلقین و افزایش تلقین پذیری در برابر ان .
13- تاثیر داروهای روان گردان
14- حالتی از گیجی و مبهوت شدن .
15- تمرکز حواس .
16- حالت تغییر یافته اگاهی .
17- نقش بازی کردن .
18- گسستگی نوین .
19- ارتباطی بین شخصی .
در کلیه متون و مباحث ویژه مطرح شده حول ماهیت هیپنوتیزم ، تئوری های جالب توجه فراوانی ارائه شده البته نحوه وبه کارگیری انها همچنان در هاله ای از ابهام قرار داشته و پرداختن به انها بسیار مشکل است زیرا هنوز برای کاربرد هیپنوتیزم نکته ای منحصر به فرد و الگویی کامل در دست نیست .

منتشر شده در
دسته‌بندی شده در هیپنوتیزم

توسط aram

مدیر مجموعه تجسم خلاق

دیدگاهی بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *