اختلال دوقطبی چیست و چه باید کرد؟
این مرض سبب می گردد که خلق و خوی انسان از حالت بی نهایت «سرخوشی» و یا تحریک پذیری و تندمنزاجی به اندوهباری و ناامیدی بدل گردد و در این میان، دوره هایی هم هست که شامل خلق و خوی عادی و بهنجار است. اختلال دوقطبی درمان شدنی بوده و بهبودش امکانپذیرست.
اختلال دوقطبی که به آن شیدایی افسردگی هم گفته می شود، نوعی بیماری روانی است مشتمل بر یک یا چند بخش از شیدایی (جنون) و افسرده حالی شدید. این مرض سبب می گردد که خلق و خوی انسان از حالت بی نهایت «سرخوشی» و یا تحریک پذیری و تندمنزاجی به اندوهباری و ناامیدی بدل گردد و در این میان، دوره هایی هم هست که شامل خلق و خوی عادی و بهنجار است. اختلال دوقطبی درمان شدنی بوده و بهبودش امکانپذیرست.
اختلال دوقطبی ممکن است برای کسانی که دچار چنین مرضی هستند، همسران آنان، اعضای خانواده، دوستان و کارکنان شان خیلی رنج آور و بنیان کن باشد. اگر درمان موثر صورت نگیرد، بیماری یادشده با خطر روزافزون امراض قلبی همراه می شود. هرچند مرض مورد بحث، درمان مشخصی ندارد، ولی علاج شدنی و بهبودیافتنی است. امکان دارد افراد مبتلا به اختلال دوقطبی از پیوندهای موفقیت آمیز و مشاغل ارزشمند برخوردار باشند. آمیزه ای از داروها و روان درمانی به یاری بیشتر مردم می شتابد تا زندگی بارور و رضایت بخش خویشتن را از سر گیرند.
عامل اختلال دوقطبی چیست؟
هرچند هنوز حلقه رابط ساختزادی (توارثی) ویژه ای برای حالت روانی موردنظر یافت نشده است، ولی پژوهش ها حکایت از آن دارند که ۸۰ تا ۹۰ درصد کسانی که از اختلال دوقطبی رنجورند، خویشاوندانی دارند که به گونه ای افسرده دلی دچارند.
درضمن بعید نیست که مردم احتمالا وارث تمایلی باشند که ابتلا به بیماری را درپی داشته و آنگاه براثر عوامل زیست محیطی، همچون رخدادهای محنت بار زندگی، پدید آید.
بروز اختلال دوقطبی نشانگر عدم تعادل زیست شیمیایی است که خلق آدمی را دگرگون می سازد. تصور می رود که این ناهمترازی ناشی از تولید نامرتب هورمون بوده و یا اینکه برخی مواد میانجی مغز موسوم به «انتقال دهنده های عصبی» که نقش پیام رسانی به یاخته ها (سلول ها) را به عهده دارند، دچار اشکال گردیده باشند.
نشانه های اختلال دوقطبی کدامند؟
شناخت و تشخیص اختلال دوقطبی غالبا دشوار است. این عارضه سبب می گردد که شخص نیرومندتر شده، اندیشه ها و نظرات به طرز باورنکردنی بلندپروازانه درسر بپروراند و کرداری براساس انگیزه ناگهانی یا بی محابا در پیش گیرد. این علائم که ممکن است به انکار این موضوع که اصولا مشکلی در پیش هست، بینجامند؛ احتمالا برای آدمی خوشایندند.
دلیل دیگری که تشخیص اختلال مورد بحث را دشوار می سازد، این است که امکان دارد علامت های آن، بخشی از مرض دیگری را نشان دهد و یا نمایانگر سایر ناراحتی ها همچون سوءمصرف موادمخدر، وضع تحصیلی نامطلوب و یادگیری های محل کار باشد. اختلال دوقطبی نوعا در نوجوانی یا اوایل دوران بلوغ شروع می شود و در برخی موارد در کودکی ظاهر گشته و در سرتاسر عمر ادامه می یابد. بیشتر اوقات به عنوان مرض شناخته نمی شود و مبتلایان بدان احتمالا سال ها بی جهت گرفتارش می گردند.
نشانه های شیدایی (جنون)
علائم شیدایی که امکان دارد درصورت درمان نشدن تا سه ماه طول بکشد، عبارتند از:
نیرو، توان، فعالیت، ناآرامی بیش از حد، اندیشه های زودگذر و تندگویی / عدم پذیرش این موضوع که همه چیز اشتباه است/ «دلشادی» بی نهایت یا احساسات وجدآمیز. احتمال دارد شخص «از خوشحالی عرش را سیر کند» و هیچ عاملی ازجمله اخبار ناگوار یا رویدادهای حزن آور نمی توانند این «شادکامی» را برهم زند.
به آسانی خشمگین یا شوریده شدن
کاهش میل به خواب؛ شخص ممکن است چند روزی کم بخوابد یا اصلا به خواب نرود و در عین حال احساس خستگی نکند.
باورهای غیرواقعی به توانایی و قدرت شخصی؛ امکان دارد فرد دچار احساس اعتماد به نفس اغراق آمیز یا خوشبینی بی دلیل گردد. این حالت به برنامه های کاری بسیار بلندپروازانه و چنین باوری می انجامد که هیچ چیز قادر نیست وی را از انجام هر کاری باز دارد.
قضاوتی که به طرز غیرعادی ناعادلانه است؛ شاید انسان تصمیم نسنجیده ای بگیرد که احتمالا به پرداختن وی به فعالیت ها، نشست ها و موعدهای مقرر، رانندگی بی باکانه، کردار بی اختیار، خوش گذرانی و امور بازرگانی بی پایه و اساس منتهی شود.
دوره بی وقفه رفتاری که با وضع همیشگی متفاوت است؛ احتمال دارد لباس پوشیدن و عملکرد شخص با گذشته فرق کند، چیزهای مختلف جمع آوری نماید، به سر و وضع خودش بی توجه باشد، مشغله ذهنی اش نوشتن باشد یا دچار توهمات گردد.
افزایش تمایلات جنسی.
سوء مصرف مواد مخدر، به ویژه کوکائین، الکل یا داروهای خواب آور.
رفتار تحریک آمیز، مزاحم یا پرخاشگرانه؛ اگر از بروز عقاید غرورآمیز مرد یا زنی جلوگیری گردد و یا چنانچه برنامه های اجتماعی اش رد شوند، چه بسا او خشمگین یا بدگمان شود.
نشانه های افسردگی
برخی افراد بعد از پشت سر نهادن مرحله شیدایی، خلق و خوی و رفتار بدهنجاری پیدا می کنند؛ با این حال، دوره افسرده سازی پدید می آید که علائم آن به قرار زیر است:
اندوهگینی و نگرانی پیاپی، یا حال (وضع روانی) نابسامان/ خواب بسیار کم و یا خیلی زیاد و بیداری نیمه شب یا پگاه کاهش یا افزایش وزن و اشتها/ تقلیل علاقه یا لذت از بابت پرداختن به پاره ای فعالیت ها، از آن جمله امور جنسی / زود آزاری (تحریک پذیری) یا ناآرامی(بی قراری)/ از نظر اندیشه، تمرکز، یادآوری یا تصمیم گیری در زحمت بودن/ خستگی یا کم توانی/ نشانه های دمادم بیماری های جسمی که درمان در مورد آنها بی اثرست (همچون دردهای مزمن یا اختلالات گوارشی)/ افکار مربوط به مرگ یا خودکشی، شامل انتحارهای ناموفق/ احساس گناه، بیجا، نومیدی یا بی ارزشی.
درمان
مداوا برای بهبود انسان ضروری است. آمیزه ای از دارو، یاری کارشناسانه و پشتیبانی خانواده، دوستان و همتایان به مبتلایان اختلال دوقطبی کمک می کند تا هیجانات و رفتارشان را ثبات بخشند.بسیاری از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی را می توان با دارو معالجه کرد. داروهای متداول در درمان بیماری موردنظر عبارتند از؛ «لیتیوم» که در مهار شیدایی (جنون) ۶۰ درصد از افراد گرفتار اختلال دوقطبی اثر دارد. «اولانزاپین» (زیپرکسا) که داروی ضدروان پریشی است، شیوه درمانی نوین اختلال دوقطبی است. «کاربرمازپین» (تگراتول) و «دیوال پروتکس سدیم» (دپاکرته) که ثبات بخشندگان و ضدتشنج هایی هستند، در زمره سایر داروهای مصرفی اند. وانگهی، گاه داروی «بنزو دیازپاین» که برای رفع بی خوابی و درمان تیرویید تجویز می شود هم مفید است. ترک مصرف دارو و یا تغییر مقدار آن، بدون اطلاع پزشک معالج، مصلحت نیست.
پیشنهاد می شود که مبتلایان به پریشان حالی (اختلال دوقطبی) از رهنمودها، تحصیلات و حمایت کارشناسان بهداشت روانی سودجویند تا اینان را در پرداختن به روابط داری، خودپنداری (خودانگاره) سالم و تضمین پذیرش و پیروی از درمان کمک کند.
گروه های پشتیبانی و خودیار هم منابع انسانی ارزنده ای جهت فراگیری مهارت، احساس قبولی و اجتناب از انزوای اجتماعی شمرده می شوند. دوستان و اعضای خانواده باید به جمع حامیان بپیوندند تا بیماری را بهتر دریابند و به تشویق و جانبداری از عزیزان شان تداوم بخشند.
منبع :aftabir
