راه های پيشگيري و كاهش استرس و اضطراب

راه های پيشگيري و كاهش استرس و اضطراب

در روان شناسی، اضطراب مرحله پیشرفته تری از استرس مزمن است و هنگامی به صورت مشکلی بهداشتی روانی در می آید که برای فرد یا اطرافیانش رنج و ناراحتی به وجود آورد یا مانع رسیدن او به اهدافش شود و یا در انجام کارهای روزانه و عادی او اختلال ایجاد کند.
آشنایی با مفاهیم اضطراب

استرس و اضطراب کلماتی هستند که در زندگی روزمره، برای توصیف حالات و احساسات، بسیار استفاده می شوند. به طور مثال، هنگام سخنرانی در گردهمایی، هنگام امتحان دادن، هنگام مواجهه با مشکلات مادی و … از این رو در شرایط فوق، در سخنان خود از این دو کلمه استفاده می کنیم، ولی توجه چندانی به تفاوت میان آن دو نداریم. در روان شناسی، اضطراب مرحله پیشرفته تری از استرس مزمن است و هنگامی به صورت مشکلی بهداشتی روانی در می آید که برای فرد یا اطرافیانش رنج و ناراحتی به وجود آورد یا مانع رسیدن او به اهدافش شود و یا در انجام کارهای روزانه و عادی او اختلال ایجاد کند. برای درک بهتر موضوع، ابتدا استرس، سپس اضطراب را مورد بررسی قرار می دهیم.
استرس
استرس یا فشار عصبی، در روان شناسی به معنی نیرو و فشار است. هر محرکی که در بدن باعث ایجاد واکنش شود، عامل استرس نامیده می شود. به معنایی دیگر، هر عاملی که موجب تنش روح و جسم و از دست رفتن تعادل فرد شود، عامل استرس است. استرس، واکنش یا واکنش هایی است که در فرد، در اثر حضور عاملی دیگر ( عامل استرس) به وجود می آید تا تعادل از دست رفته را باز گرداند و باعث بسیج شدن قوای فرد برای مقابله با آن عامل و آماده باش موجود زنده می شود. به عبارت دیگر، استرس در حقیقت پاسخ بدن ما به محیط اطراف­مان است. این واکنش اغلب در اثر وقایع خاصی پدید می آید. تغییرات استرس آفرین می توانند فیزیکی، روانی و یا رفتاری باشند. علت های ایجاد کننده استرس را استرسور می نامند و این علل در افراد متغیرند. واکنش بدن ما نسبت به استرس­ها با ترشح برخی مواد شیمیائی-هورمون ها انجام می شود و حالتی تحت عنوان جنگ و گریز را پدید می آورد. اصلی ترین هورمون هایی که این حالت را به وجود می آورند عبارتند از آدرنالین و کورتیزول که توسط غدد فوق کلیوی و بر اثر دریافت سیگنال هایی از هیپوتالاموس مغز، ترشح شده و پاسخ های خاصی را در بدن بر می انگیزند.
در حقیقت پاسخ دفاعی یک مرغ در حمایت از جوجه هایش و یا فرار از مقابل یک شیر درنده توسط سایر حیوانات نیز با همین هورمون ها ایجاد می شوند. طول عمر آدرنالین کوتاه بوده و در حقیقت برافروختگی های ناگهانی در اثر خشم، گلگون شدن چهره به دنبال استرس شدید و … ناشی از ترشح همین هورمون است. طول عمر کورتیزول بیشتر بوده و باعث اثرات طولانی تر و مزمن تری در فرد می گردد. ترشح تدریجی و طولانی کورتیزول باعث تخلیه انرژی، کاهش فایده بخشی سیستم ایمنی، کاهش تمرکز حواس و چاقی می گردد.
همه ما به گونه ای در معرض استرس های مختلف قرار داریم، اما نکته جالب اینجاست که برخورد افراد مختلف با استرس و کنار آمدن با شرایط در اشخاص مختلف متفاوت است.
مراحل استرس
استرس دارای سه مرحله است:
۱- واکنش اخطار
مغز پس از دریافت خبر ناخوشایند ( عامل استرس)، آن را ثبت می کند و هیپوتالاموس ( ناحیه ای در مغز ) به تفسیر آن و فرستادن اخطار ( الکتروشیمیایی ) به غدد هیپوفیز موجود در مرکز جمجمه می پردازد. این غدد شروع به ترشح هورمونی برای تحریک غدد فوق کلیوی می کنند. به این ترتیب، هورمون آدرنالین از غدد فوق کلیوی آزاد شده و در جریان خون می ریزد و پیام را به سایر غدد در سراسر بدن منتقل می کند. در نتیجه، طحال برای عمل بسیج شده و باعث ورود گلبول های قرمز اضافی در جریان خون می شود. بنابراین، اکسیژن و غذای اضافی وارد سلول ها می شوند، قدرت لخته خون بالا می رود، کبد مواد قندی و ویتامین ها را رها می سازد ، ضربان قلب بیشتر می شود و تنفس تغییر می کند. همچنین، خون از پوست و احشا به ماهیچه ها و مغز جاری شده، باعث سردی دست ها و پاها می شود و بدن برای تهاجم یا حمله یا فرار آماده می شود. این مرحله ممکن است از چند دقیقه تا ۲۴ ساعت طول بکشد.
۲- مرحله مقاومت
در این مرحله که ممکن است از چند ساعت تا چند روز طول بکشد، بدن عملاً برای مبارزه با عامل فشار بسیج می شود. به همین دلیل به مصرف انرژی فراوان نیازمند است.
بعد از واکنش و رفع یا حل عامل فشار، بدن احساس خستگی می کند. پس از مدتی استراحت، متابولیسم بدن به حالت عادی بر می گردد. معمولاً دو مرحله اول برای بدن مفیدند، چون از طرفی باعث می شود تا بدن قوای خود را بسیج کند و در آن شرایط واکنش نشان دهد و از طرفی دیگر، با تحریک غدد و فعال شدن هورمون ها، تعادل هورمون ها و دیگر مواد در خون دوباره برقرار می شود.
۳- مرحله فرسودگی
در صورتی که شرایط استرس زا بیش از حد طولانی شود یا مکرر رخ دهد یا سیستم عصبی بدن نتواند به مرحله مقاومت خاتمه دهد و بدن مدتی طولانی همچنان بسیج باقی بماند( به خصوص در کسانی که اضطراب دارند )، ذخایر آن به تدریج تمام می شود و بدن در برابر بیماری ها آسیب پذیر می شود.
آن زمان فرد دچار مشکلات روانی نظیر اضطراب، افسردگی، خستگی، عصبانیت، وسواس، پیری زورس و …. و بیماری های جسمی همچون سرماخوردگی، آنفلولانزا، کم اشتهایی، اختلال در هضم، سردرد، فشار خون بالا، سکته قلبی، روماتیسم، میگرن، سرطان و … می شود.
راه های کاهش استرس
· توقف فکر یا فکر نکردن راهی است برای تمرکز حواس و دوری از افکار نامطلوب و تنش زا. وقتی به طور مکرر این کار در مورد افکار نامطلوب انجام می شود، دوری از این گونه تفکرات ساده تر خواهد شد.
· حتی شرایط به گونه ای تغییر خواهد کرد که انگار هیچ اتفاقی نیفتاده است. بدین ترتیب فراموش کردن آن به سادگی امکان پذیر است سپس در زمانی مناسب که آرام تر و راحت تر هستید آن مسئله را مطرح کنید، چشم­هایتان را ببندید و سعی کنید تمام افکارتان را بر روی آن متمرکز نمائید، اکنون راه های مختلف برطرف کردن استرس را بررسی کنید.
· سعی کنید فقط به افکاری اجازه بروز دهید که در حل این معضل به شما کمک می کنند. در یک لحظه به حل و فصل بیش از یک موضوع رنج آور فکر نکنید.
· برای فکر کردن در مورد این موضوع زمان خاصی در نظر بگیرید و با تمام شدن آن زمان، فایل این استرس را به طور موقت در ذهن تان ببندید و فکر کردن در مورد آن را به زمان دیگری موکول کنید. بدین ترتیب ذهن شما یاد می گیرد در زمان های خاص به راحتی افکار تنش زا را کنار بگذارد. حتی برای بیان اتمام زمان می توانید با دست خود ( بالا و پایین آوردن آن یا حرکات کردن و .. ) نیز علامت شروع یا پایان دهید.
· برای تمرین کردن جهت قطع افکار مختلف می توانید روش دیگری را نیز امتحان کنید. روی یک نوار ضبط صوت با صدای خودتان به فواصل کاهش یابنده سه، دو و یک دقیقه ای کلمه ” بسه ” یا ” توقف ” را با لحنی محکم و تحکم آمیز بگوئید و در زمانی که قرار است روی یک موضوع تنش آفرین فکر کنید، صدای ضبط شده را پخش کنید. با شنیدن اولین ” بسه ” یا ” توقف ” به فکر کردن ادامه ندهید. سپس بعد از سی ثانیه توقف، مجدداً فکر کردن را شروع کنید. این روش بسیار ساده می تواند شما را برای کاهش افکار متفاوت و تنش زا در آن واحد و حل آنها در زمان های مناسب کمک کند.
این روش را بارها و بارها تکرار و سعی کنید به جای استفاده از ضبط صوت، صدایی از درون تان را جایگزین نمائید.
در این زمان قادر خواهید بود زمان و مقدار فکر کردن به مسائل را در ذهن تان مدیریت کنید و از پراکندگی فکر، نفوذ افکار مخرب و مغشوش کننده و تنش های ناشی از آن جلوگیری کنید. اینکه در چه زمانی به چه موضوعی فکر کنیم و در چه مواقعی به کدام افکار توجه نکنیم کلید حل بسیاری از استرس ها، اضطراب ها و مشکلات روحی است.
یاد بگیریم که …
یکی از علل ایجاد استرس، متعهد کردن بیش از حد خود است. بسیاری از ما بلد نیستیم که در مواقع لزوم کلمه ” نه ” را به کار بریم. به همین خاطر اغلب بیش از حد توان مان نسبت به دیگران متعهد می شویم. باید یاد بگیریم در مواقعی که ضرورت ندارد می توانیم پاسخ منفی بدهیم.
تمرکز …
در یک زمان بیش از یک کار مهم را انجام ندهید. وقتی سعی می کنید بیش از یک کار را در آن واحد انجام دهید زمان بیشتری خواهد گرفت و کیفیت شان به شدت کاهش خواهد یافت.
دقت
سعی کنید در جایی آرام، با تمرکز حواس و حداکثر دقت به مسائل مهم فکر کنید. شلوغی محیط و از هم گسیختگی فکر باعث خواهد شد نتوانید از وقتی که برای فکر کردن و تصمیم گیری صحیح اختصاص داده اید استفاده کنید. در صورت لزوم از سایرین خواهش کنید شما را تنها بگذارند. می توانید در این مدت از کسی کمک بگیرید تا کارهای شما را انجام دهد.
زمانی را برای تفریح و شادی در نظر بگیرید.
وقتی تمام ثانیه ها یتان را برای کارهای مختلف اختصاص می دهید ممکن است از خود غافل شوید و ناخودآگاه زمانی را برای خود در نظر نگیرید. نتیجه این کار، کاهش اثربخشی و موفقیت واقعی خواهد بود.
روش های مختلف ارتباط با سایرین برای کاهش تنش
سه نوع ارتباط با سایرین در افراد مختلف وجود دارد: منفعل، تهاجمی و جرات مندانه. همه ما در شرایط مختلف این رفتارها را بروز می دهیم. اما بهتر است یاد بگیریم چگونه دارای رفتار جرات مندانه شویم.
در ارتباط های منفعل فرد سعی می کند از اظهار عقیده و نظرات، بیان عواطف و احساسات و خواسته هایش خودداری کند. فکر می کند صحبت کردنش چندان مطلوب نیست و تفکراتش خریداران چندانی ندارد، خصوصا اگر با افرادی طرف باشد که از جهاتی بالاتر از او هستند. این فرم تفکر باعث می شود شخص کنترلی بر موقعیتش نداشته باشد.
در ارتباط های تهاجمی، شما مصرانه و صادقانه از افکار، احساسات و خواسته هایتان دفاع و بر آنها پافشاری می کنید. در این حالت خشن، نهیب زن و گستاخ می شوید. این گونه رفتار باعث آسیب رساندن به روحیه دیگران و ناراحتی درونی آنها شده و واکنش منفی شان استرس و اضطراب زاست.
رفتارهای جرات مندانه گونه ای از ارتباط است که در آن هر احساسی به جز اضطراب به راحتی ابراز شده و نتیجه آن رسیدن به اهداف و مقاصد شخصی بدون ضایع کردن حق دیگران است. این باور وجود دارد که فرد و دیگران ارزشمندند.
دوری از افکار تحریک کننده برای کاهش تنش
گرچه بسیاری از این افکار اساسی و ضروری هستند اما وقتی تشدید و یا غلط تفسیر می شوند مخرب و آسیب رسان خواهند بود.
برای مثال، اطلاعاتی که یک عکس رادیوگرافی می دهد بسیار مهم است، ولی تفسیرهای ناصحیح و پیش بینی های غلط در این باره سبب ایجاد استرس زیاد و اضطراب شدید شود.
به این خاطر سعی کنید از تفسیرهای ناآگاهانه دوری کنید و حقایق را آن گونه که هستند بپذیرد. سپس برای حل مشکل احتمالی راه چاره ای بیندیشید.
درگیر احساسات و عواطف تنش زا نشوید. در بسیاری از موارد احساساتی عمل کردن سبب تشدید مشکلات می شود. تفسیرهای مثبت و منفی را بنویسید و بر اساس آنها تصمیم بگیرید تا امکان واکنش منطقی و اصولی داشته باشید.
اضطراب
اضطراب، احساس ناخوشایند و مبهم ترس ( هراس) و دلواپسی است که به فرد دست می دهد و شامل عدم اطمینان، درماندگی و برانگیختگی فیزیولوژی است.
همه انسان ها در زندگی مضطرب می شوند ولی اضطراب مزمن و شدید، غیر عادی و مشکل آفرین است. تحقیقات و بررسی ها نشان می دهند اضطراب در خانم ها، طبقات کم درآمد و افراد میانسال و سالخورده بیش تر دیده می شود.
علایم اضطراب
احساس خستگی، عصبی بودن و بی قراری، ترس و نگرانی، بی خوابی یا بد خوابی، تپش قلب و تنفس نامنظم و سریع، عرق کردن، سردرد و سرگیجه، مشکل در تمرکز و حافظه، لرزش یا پرش عضلات و تکرر ادرار علایم اضطراب هستند.
علل اضطراب
به طور کلی علل اضطراب را می توان به سه عامل زیر تقسیم کرد:
عوامل زیستی و جسمانی
در خون افراد مضطرب، میزان هورمون ها به صورت غیرعادی افزایش یا کاهش می یابند. در این شرایط، هر آن چه که سبب اختلال در سیستم هورمونی شود خطرناک است. ( بارداری، کم کاری یا پرکاری تیروئید، پائین بودن قند خون، وجود غده ای در غدد فوق کلیوی که هورمون اپی نفرین تولید می کند و بی نظمی ضربان های قلب)
عوامل محیطی و اجتماعی
عوامل اجتماعی و ارتباطی بسیاری – مشکلات خانوادگی، احساس جدایی و طرد شدگی، زلزله، بیماری و مرگ یکی از نزدیکان – می توانند اضطراب ایجاد کنند.
عوامل ژنتیکی و ارثی
یکی از مهم ترین عوامل اضطراب، عوامل ژنتیکی است. تحقیقات و بررسی های انجام شده بر روی حیوانات و دوقلوهایی که از والدین مضطرب به دنیا آمده اند و با هم یا جدا از هم زندگی می کنند نشان می دهد عوامل ژنتیکی در مضطرب شدن موثرند.
عوامل جانبی موثر در ابتلا به اضطراب
– به گفته دانشمندان، تغذیه نادرست در ابتلا به اضطراب نقش دارد. کمبود برخی از اسیدهای آمینه، منیزیم، اسید فولیک و ویتامین B12 باعث تسریع در ابتلا به اضطراب می شوند.
– استفاده از مواد مخدر و داروهای روان گردان
– برخی از ضایعه های مغزی ( که باعث ایجاد علایمی شبیه به علایم اختلال وسواس می شوند ).
انواع اضطراب
به طور کلی می توان اضطراب را به شش نوع تقسیم کرد.
۱- اختلال اضطراب فراگیر یا منتشر ( Generalized Anxiety Disorder )
این حالت در افرادی دیده می شود که دایم نگران وقوع اتفاقی هستند. موضوع این نگرانی ها می تواند بسیار متنوع باشد – نگرانی از بیمار شدن فرزندان، نگرانی از مرگ یکی از آشنایان، نگرانی از ته گرفتن غذا و …- این حالت به مرحله مقاومت استرس شباهت دارد و خطر چندانی ندارد.
از علایم آن می توان به تپش قلب، بی قراری، خستگی، بی خوابی، تنگی نفس، اختلال در تمرکز و حافظه اشاره کرد.
۲- اختلال هراس ( Panic Disorder )
این حالت در افرادی که دچار حملات اضطرابی ناگهانی می شوند نمایان می شود. این حملات بسیار اتفاقی رخ می دهند و عامل تحریک کننده مشخصی ندارند.
افراد مبتلا به این نوع اضطراب اغلب جوان هستند. احساس تنگی و فشردگی در قفسه سینه، تپش شدید قلب، عرق کردن، لرزش، گیجی، احساس از دست دادن تعامل و … علایم اختلال هراس هستند. ولی این علایم آنقدر گسترده هستند که افراد فکر می کنند دچار سکته قلبی شده اند و به زودی می میرند.
۳- ترس های اختصاصی یا ساده ( Simple Phlobia )
این حالت شایع ترین نوع ترس است که طی آن فرد از مواجهه با بعضی موقعیت ها، فعالیت ها، حیوانات یا اشیاء – حیوانات ( عنکبوت، موش، مارمولک، مار و …) بلندی، دریا، خون، مرگ، مکان های بسته و باز – اجتناب می کنند. این اختلال معمولاً در نوجوانی شروع می شود، ولی سابقه آن می تواند به دوران کودکی و تجربه اضطراب جدائی باز گردد.
۴- ترس های اجتماعی ( Social Phobia )
این نوع ترس در اواخر کودکی یا اوایل نوجوانی آغاز می شود و ترس و شرمساری از اشتباه کردن، صحبت کردن، غذا خوردن، سرخ شدن صورت و لرزش صدا در برابر جمع را در بر می گیرد. این حالت اضطراب مانع شناخت افراد جدید می شود و فرد را منزوی و گوشه گیر می کنند.
۵- اختلال وسواس (Compulsive -Obsessive Disorder )
در این حالت فرد افکار یا اعمالی را بر خلاف میلش تکرار می کند. این بیماری می تواند به صورت وسواس فکری یا وسواس عملی یا هر دو ظاهر شود. در وسواس فکری، فرد قادر نیست فکر، احساس یا عقیده ای تکراری و مزاحم را از ذهنش بیرون کند.
افکار وسواسی می توانند بسیار ناراحت کننده، وحشت آور یا وحشیانه باشند. افکار وسواسی می توانند باعث شوند که فرد به سمت عادات وسواسی گرایش پیدا کند. یعنی عمل یا اعمالی را به طور مکرر انجام دهد (وسواس عملی ). مانند شستن مکرر دست ها، بالا کشیدن بینی و …
۶- اختلال استرس پس از سانحه ( Post – Traumatic Stress Disoder )
آن را به نام ” سندرم موج ا نفجار ” نیز می شناسند. این حالت به حادثه ای ( از قبیل جنگ، تصادفات شدید، سوانح طبیعی و …) که با استرس شدید هیجانی همراه است گفته می شود.
یک دوم افرادی که به این استرس مبتلا می شوند، علایم اش را ( خواب های تکراری، خاطراتی مبهم ولی فراگیرنده، از دست رفتن تعادل و پرخاشگری شدید و … ) پس از گذشت سه ماه از دست می دهند.
هر چه اقدامات درمانی زودتر انجام گیرد، احتمال ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه کمتر می شود. در صورتی که این حالت بیش از چند ماه طول بکشد ، احتمال این که اختلال تا آخر عمر با فرد باقی بماند بسیار زیاد است.
اضطراب در کودکان و نوجوانان
تشخیص اضطراب و درمان در کودکان و نوجوانان بسیار مهم است، چون شخصیت آنان طی این دوره شکل می گیرد. بسیاری از کودکان زمانی که در شرایط جدیدی قرار می گیرند، دچار اضطراب می شوند و واکنش های متعددی را بروز می دهند ( لکنت زبان، آویزان شدن به پدر و مادر، خجالتی شدن، جویدن ناخن و … ) وظیفه والدین در این موقعیت آن است که با او با صبر و حوصله برخورد کنند و به او اعتماد به نفس لازم برای مواجهه با شرایط مختلف را بدهند.
تشویق والدین در ارتباط برقرار کردن فرزند با محیط خارج از خانه و افراد غیر فامیل بسیار موثر است. بسیاری از والدین از این احساس فرزندشان تا روزی که به مشکل برخوردند ( مثل اولین روز مدرسه ) بی اطلاع هستند. یکی از شایع ترین دلایل دل درد و حالت تهوع که در کودکان دبستانی دیده می شود، ترس و اضطراب آن ها از مدرسه است.
نگرانی پدر و مادر ( از وضعیت درسی فرزندانشان و… ) به فرزند منتقل می شود و اضطراب او را افزایش می دهد.
با بزرگ شدن کودک و پا گذاشتن به دوران نوجوانی ممکن است اختلالات اضطرابی جدیدی در او پدید آید.
در این زمینه می توان به عوامل زیر اشاره کرد:
– اضطراب ناشی از پذیرفته نشدن از جانب همسالان؛ نوجوانان در این مرحله از زندگی خویش به پذیرفته شدن به همسالانشان گرایش دارند و به دنبال برقراری ارتباط و دوستی با آنان هستند.
والدین باید نیاز طبیعی مورد توجه همسالان قرار گرفتن فرزندشان را درک کنند و برای دوستان او احترام قائل باشند. حفظ اعتبار و شخصیت نوجوان در مقابل همسالان نیز بسیار مهم است.
ترس از برقرار کردن روابط عاطفی و اجتماعی و سرزنش های والدین در انتخاب دوستان به دلیل متفاوت بودن فرهنگ، آداب و رسوم و ارزش های خانواده ها باعث اضطراب در نوجوان می شود. برای جلوگیری از پنهان کاری، پدر و مادر باید در زمان مناسب و با منطق و ملایمت او را متوجه نتایج نامطلوب بعضی از معاشرت ها کنند.
– تغییرات جسمی؛ نگرانی و اضطراب در این مورد می تواند ناشی از دیررسی یا زودرسی بلوغ، احساس خجالت، نا آگاهی و یا ترس از شرایط جدید و ناتوانی در تطابق دادن رفتار خود با این شرایط باشد.
برای جلوگیری از اضطراب، پدر و مادر یا مربیان باید به طور مناسب و شایسته، نوجوان را ( قبل از پیدایش علایم ثانویه بلوغ ) در جریان مسائل مربوط به تغییرات جسمانی و آثار روانی آن بگذراند.
– بروز رفتارهای پرخاشگرانه؛ مخالفت با افراد مختلف در خانه و یا خارج از آن، از خصوصیات بعضی از نوجوانان است که ممکن است با پرخاشگری کلامی یا … همراه باشد.
عدم توانایی کنترل این رفتار پرخاشگرانه باعث اضطراب در نوجوانان می شود. برای جلوگیری از این حالت، تربیت مناسب والدین، مقاوم ساختن فرزند در برابر سختی ها و ایجاد امنیت روانی می تواند موثر باشد. امر و نهی های غیر اصولی و محدودیت های بی مورد در کسب استقلال و آزادی، باعث تحریک عصبانیت و خشم های کنترل نشده در نوجوانان می شود.
والدین باید به نوجوان بیاموزند که به هنگام خشم، منطقی برخورد کند و بدون توهین و تحقیر دیگران عواطف شان را بیان کند. همچنین باید به او بفهمانند که نحوه برخورد دیگران با او تا حدی نتیجه رفتارش با دیگران است.
– ترس از مستقل شدن؛ یکی از مهم ترین نیازهای نوجوانان داشتن استقلال و آزادی است. کسب استقلال در بسیاری از نوجوانان باعث اضطراب می شود. از جمله مشکلاتی که طی دستیابی به استقلال در نوجوانان دیده می شود. تضاد و دوگانگی است. یعنی نوجوانان با این که می خواهند و می دانند که باید مستقل شوند، از استقلال می ترسند.
نا آگاهی از وضعیت پس از استقلال، یکی از دلایل اصلی این امر است. برای جلوگیری از ابتلا به اضطراب و دوگانگی، والدین باید به نوجوان اعتماد به نفس و جرات تجربه کردن دهند و برای او امنیت روانی فراهم کنند. دادن مسئولیت و فرصت به نوجوان و اجازه اظهار نظر و تصمیم درباره امور مربوط به خود، بدون تنبیه و تحقیر او به خاطر اشتباهاتش، باعث می شود تا او از خطاهایش عبرت بگیرد، راه های مختلف زندگی را بیاموزد و برای مستقل شدن آماده شود.
راه های پیشگیری از اضطراب
برای جلوگیری از اضطراب راه های فراوانی وجود دارند که در افراد گوناگو ن متفاوتند. مرسوم ترین راه ها عبارتند از:
۱- رژیم غذایی سالم
استفاده از غذاهای متنوع و حاوی انواع مواد لازم برای بدن به میزان متعادل در حفظ تعادل بدن نقش اساسی دارد. مصرف نکردن غذاهای پر چرب، شیرین و مقادیر زیاد نمک و کافئین می تواند در کاهش اضطراب تاثیرگذار باشند.
نوشیدن روزانه 6 الی 8 لیوان آب ضروری است. پر خوری نکردن و متعادل نگاه داشتن وزن به سلامت روح و جسم کمک می کند.
۲- فعالیت بدنی
ورزش کردن یکی از راه های پیشگیری و درمان اضطراب است. پژوهشگران به این نتیجه رسیده اند که پیاده روی تند و سریع – 40 دقیقه در روز – میزان اضطراب را تا ۱۴درصد کاهش می دهد.
به علاوه، ورزش کردن باعث بالا رفتن کارایی دستگاه تنفسی و گردش خون، حفظ وزن و شادابی فرد می شود. ورزش هایی مانند یوگا باعث افزایش آرامش می شوند و در جلوگیری از اضطراب بسیار مفیدند.
3- افزایش اعتماد به نفس
اعتماد به نفس بالا سبب می شود تا بدن بتواند از حداکثر نیرویش برای مقابله با استرس استفاده کند. به این ترتیب فرد کمتر دچار مشکل می شود.
۴- عدم گوشه نشینی و اجتماعی بودن
هنگامی که افراد دچار فشار روانی می شوند، به طور غریزی از صحنه عمل و اجتماع کنار کشیده و به گوشه ای پناه می برند، در حالی که گوشه گیری باعث تشدید استرس می شود.
ارتباط با افراد و دوستان، به خصوص کودکان که می توانند فرد را به خنده وا دارند، باعث از یاد رفتن نگرانی برای مدت کوتاه می شوند.
۵- حمایت اجتماعی
وجود حمایت اجتماعی در زندگی سبب می شود تا او در مقابل بحران های زندگی سپری برای دفاع داشته باشد که به آن تکیه کند. حمایت اجتماعی، احساس امنیت و اعتماد به نفس افزایش می دهد و فرد را در مقابل استرس و فشار روانی مقاوم تر می سازد.
۶- اندیشیدن به زمان حال
اندیشیدن به زمان حال و کنار گذاشتن رویاها و آرزوها برای موقعیت های مناسب تر آرامش ذهنی را افزایش می دهد. همچنین مشغول کردن ذهن به کاری که در حال انجام است و فکر نکردن به زمینه های اضطراب زا بسیار موثر است.
۷- کسب اطلاعات در مورد شرایط تنش زا
بی اطلاعی از موقعیت تنش زا استرس و اضطراب بیشتری را در افراد ایجاد می کند. کسب آگاهی و اطلاع از شرایط و مواردی که فرد با آنها مواجه خواهد شد سبب می شود کمتر دچار نگرانی و دلواپسی شود.
۸- خندیدن
مطالعات نشان می دهند خنده از سالم ترین راه های جلوگیری از فشار روانی است. طبق تحقیقات انجام شده، به هنگام خنده، جریان خون در مغز افزایش یافته و هورمونی ضد درد ( که باعث احساس خوشی و سلامتی در شخص می شود ) در مغز آزاد می شود و میزان هورمون های استرس زا در خون را پایین می آورد.
۹- روی کاغذ آوردن هیجان
متخصصان معتقدند نوشتن هیجانات و احساسات موجب تسکین فشارهای روانی می شود.
درمان اضطراب
در برخی از موارد، اضطراب را می توان بدون مراجعه به پزشک درمان کرد. به این موارد، اضطراب طبیعی می گویند که طی آن اضطراب به خوبی توسط بیمار کنترل و برطرف می شود (مثل ترس ناشی از امتحان).
در چنین شرایطی اضطراب می تواند توسط دوش گرفتن، تنفس عمیق، صحبت کردن با شخص مورد اعتماد، استراحت در یک اتاق تاریک و …. تحت کنترل درآید.
مراجعه به پزشک زمانی ضروری می شود که فرد دچار هراس بیش از حد یا علایمی جدید و غیرقابل توجیه شود. در آن صورت پزشک درمان دارویی یا درمان غیر دارویی ( روش های کلاسیک ) را به او پیشنهاد می کند.
در کنار دارو درمانی، می توان از روش های تن آرامی: آرام سازی ( Relaxation )، حساسیت زدایی، توقف تفکر، سرمشق دهی و … استفاده نمود. در این روش ها به بیمار آموزش داده می شود که بدنش را برای مقابله موثر و مستقیم با عوامل تنش زا آماده کند.
منبع :هفت سیب

توسط aram

مدیر مجموعه تجسم خلاق

دیدگاهی بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *