گیاه کَبَر
درختچه‌ای است خاردار و پر شاخ و برگ که اکثراً بر روی زمین گسترده شده با برگ‌های باریک و به رنگ سبز روشن و گل آن چهار قسمتی به رنگ سفید بسیار معطر که وسط آن مانند مو است. میوه‌اش را خیار کبر می‌نامند و تقریباً به شکل و اندازه بلوط است. رنگ میوه آن سبز رنگ با خطوط موازی سبز و یا زرد کمرنگ است و داخل میوه آن قرمز و پر از دانه‌های کوچک و لزج است.
این گیاه علیرغم ظاهر کوچکش ریشه بسیار محکم و طولانی با پوست زخیم دارد که اغلب پس از خشک شدن از مغز چوبی آن جدا می‌شود. همچنین این گیاه ممکن است تا سی سال عمر کند.
● مناطق رویش
رویش این گیاه بیشتر در مناطق گرمسیر آسیا می‌باشد. در هندوستان می‌روید و در ایران نیز در دامنه‌های کم ارتفاع البرز، هرزویل، منطقه‌ای طالقان، در شیراز و بلوچستان و شیراز و در اراضی لم‌یزرع و خرابه‌ها می‌روید.
طبیعت آن از نظر طب سنتی ایران طبیعت ریشه و پوست ریشه آن به درجه دوم گرم و خشک است و هر چه گیاه در منطقه خشک‌تر رشد یافته باشد گرمی و خشکی آن بیشتر شده و به درجه سوم می‌رسد و غنچه گل آن در درجه دوم گرم و خشک است.
● خواص ـ کاربرد
ریشه کبر یکی ازچهار عنصر موجود در ترکیب مشهور چهار اصول (چهار ریشه) است که عبارتند از: ریشه کرفس، ریشه کبر، ریشه کاسنی، ریشه رازیانه که در اقسام بیماری‌های بلغمی و سوداوی کاربرد دارد.
ریشه کبر جزء گیاهانی است که خواص و کاربرد بسیار زیادی در درمان امراض دارد و از این رو حکما کاربردهای فراوانی را برای آن در زمان انواع بیماری‌ها ذکر کرده‌‌اند.
بازکننده گرفتگی‌های طحال و کبد است و جزء بهترین داروهای برطرف‌کننده مشکلات سپرز (طحال) نام برده شده است. شیخ‌الرئیس بوعلی‌سینا می‌فرماید: سپرز را از ماده سودائی پاک کند و بعد از آن بهبود کامل حاصل شود. پرورده آن با سرکه و عسل دافع و خارج‌کننده سموم بدن و مدر سودا است.
ریشه کبر جهت بهبود فالج و برخی از امراض سیستم عصبی که منبعث از افزایش سردی و یا رطوبات است بسیار تافع است. همچنین ترکیب آن با ادویه‌های معطر مانند سنبل‌الطیب، اسطو خودوس، آذخر و عسل تحلیل برنده و خارج‌کننده و ترشحات لزج سینه است و چون قاطع بلغم است از این رو برای دردهای مفصلی و سیاتیک و نقرس چه به‌صورت خوراکی و چه ضماد آن نافع است. ترشح ادرار و حیض را زیاد می‌کند و برای باز شدن خون قائدگی در موارد قطع آن در زنان جوان مؤثر است و نیروی جنسی را افزایش می‌دهد.
برگ و پوست ریشه آن از بین برنده کلیه کرم‌های معده و روده می‌باشد و همچنین پودر پوست ریشه این گیاه و یا پودر برگ خشک‌شده آن برای خشک کردن زخم‌ها و جراحت‌های بدخیم مؤثر است.
از میوه‌ٔ این گیاه که به خار کبر معروف است ترشی خوشمزه‌ای به‌دست می‌آید که اشتهاآور بوده و جهت رفع گرفتگی‌های کبد و طحال مؤثر است. مصرف این ترشی بیشتر در استان فارس مرسوم است.
در طب سنتی هند از پوست کبر به‌عنوان تونیک مدر، نرم‌کننده‌ی سینه، ضد کم، قائده‌آور و مسکن درد استفاده می‌شود و در موارد روماتیسم، فلج و طحال بزرگ شده و غده‌های توبر کولی تجویز می‌شود.
کل کبر گلی است که بیشتر از لحاظ داروئی مورد بررسی قرار گرفته حال آنکه گلی است بسیار معطر و به غایت خوشبوی که عطری لطیف به همراه اندکی تلخی دارد. باعث تعجب است که بوی این گل منطبق با مد عطرسازی روز دنیا است و با گران‌قیمت‌ترین عطرهای دنیا رقابت می‌کند و همان‌طور که بلاً‌اشاره شد این گیاه در نواحی مختلف جغرافیائی ایران به‌خوبی رشد می‌کند و شاید سرمایه‌گذاری بر روی اسانس این گل بتواند سود سرشاری را وارد کشور نمایند.
● مضرات
مصرف این گیاه برای گرم مزاجان مضر است. از این نظر باید با سنکنجین مصرف کنند، همچنین مضر مثانه است و مصلحش انیسون و اسطو خودوس است و مصرف زیاد آن را برای کبد مضر است و مصلحش عسل است.
▪ نام: کبر
▪ اسامی دیگر: کورک، کورز، کورزه، کور، شَفَلح (میوه) یونانی: اثونیطس، قبارس
▪ سریانی: قبار
▪ نام علمی: Capparis spinosal
▪انگلیسی: Caper bush
▪ فرانسوی: Caprier
