مبانی طب سنتی ایران
حكما طب را اینگونه تعریف كرده اند که”طب صناعتی است كه بدنهای مردم عنایت دارد و به آن سلامتی وصحت می بخشد ” آنگاه توسط این صناعت یا فن بیماریهای مردم را تشخیص می داده اند وبر اساس مبانی ای كه بخشی از آن در ادامه ذكر خواهد شد به درمان مردم می پرداخته اند . طب سنتی بقدری غنی ودارای مطالب گوناگون وکتابهای فراوان است كه درست یادگرفتن آن به مطالعه تعداد زیادی كتاب وصرف زمان طولانی نیاز دارد آنچه در ذیل می آوریم فقط خلاصه ای فهرست وار جهت آشنایی کلی با این طب ومبانی آن است امید است مورد توجه قرار گیرد.
حكمای قدیم طب را به فرمی كه در جدول زیر آمده تقسیم بندی می كرده اند .طب نظری مجموعه دانشهای پایه ای است كه فرد باید بداند تا بتواند وضعیت كلی مریض را تشخیص دهد .طب عملی بازهم دانشی است كه باید در كلاس درس یادگرفته شودكه با این دانش دستورات ونسخه های بیمار را هدایت می كنیم . همچنین بیماری یا مرض را حكما بدین گونه معنی می كرده اند كه : هرگاه فعلی از مجرای طبیعی خود انجام نشود مرض رخ داده است ( اختلال در افعال ) آنوقت در بخش طب نظری قسمتی داشته اند بنام امور طبیعیه كه از اركان ، امزجه، اخلاط ، اندام ،ارواح ، قوی وافعال تشكیل یافته است .همانگونه كه گفتیم وقتی مرضی حاصل می شد یعنی اختلال در افعالی رخ می داد طبیب با تجربه ای كه داشت پی به نوع اختلال در قوی واز آنجا به اختلال در ارواح واز آنجا به اختلال دراندام واز آنجا به اختلال در اخلاط و از آنجا به اختلال در امزجه و از آنجا به اختلال در ارکان بیمار پی می برد .
سپس با تغییر دادن اركان بیمار توسط غذاها ، داروها یا تدابیر عملی ( مثل حجامت وفصد و… ) باعث درمان بیماری می شده است . این روند به كمك توجه به دلایل وعلائم بیماری واسباب وعلل بیماری امكانپذیر است .اما این كه این قوی ، ارواح ،اندام ،اخلاط ،امزجه واركان یعنی چه درادامه به توضیح مختصری درباره آنها می پردازیم هرچند كه توضیح كامل آنها به نوشتن كتابی نیاز دارد .
