توجه یا تمرکز چیست؟
توجه یعنی توانایی انتخاب برخی از اطلاعات برای بررسی مفصل و نادیده گرفتن اطلاعات دیگر به طور ضمنی منظور می شود .برای این که مسیر حرکت هواپیما را بفهمیم باید بر خط سیرش توجه کنیم .برای بازشناسی شی قبل از هر چیز باید به شکل و رنگ آن توجه کنیم .و برای آن که بدانیم چیز سیاهرنگ آشپز خانه ی دوستان دم دارد یا نه باید به قسمت معینی از آن چیزی توجه کنیم .توجه مستلزم انتخاب است .بیشتر اوقات ما با سیل عظیمی از اطلاعات و محرک ها روبرو هستیم که نمی توانیم همه ی آن ها را بازشناسی کرده و تشخیص دهیم .هم اینک که سرگرم مطالعه هستید چند لحظه دست از خواندن بردارید، چشم ببندید و به محرک های گوناگونی که به شما می رسند ، دقت کنید مثلاً به تنگی کفش پای چپ خود، به صداهایی که می شنوید و به بوهایی که به مشام می رسد تا چند لحظه پیش ، از این محرک ها آگاه نبودید زیرا آن ها را برای بازشناسی انتخاب نکرده بودید.
این فرایند گزینش را توجه انتخابی می نامند .ما چگونه توجه خود را به چیزهای مورد نظرمان معطوف می کنیم؟ساده ترین راه،معطوف کردن فیزیکی گیرنده های حسی به سمت آن چیزهاست مثلاً در بینایی، به معنای حرکت دادن چشم هاست تا این که تصویر شی مورد نظر بر حساس ترین ناحیه ی شبکیه بیفتد .به هنگام وارسی حرکات چشم ، دیده می شود که حرکات چشم به این خاطر است که بخش های مختلف تصویر بر روی لکه ی زرد می افتد ، لکه ی زرد بخش مهمی از سلول های بینایی است که همه ی جزییات را تشخیص می دهد .حتی بدون حرکت چشم نیز می توان به طرز انتخابی، به چیزی توجه کرد .در شنوایی ، نزدیکترین چیز به حرکات چشم ، حرکت سر است به نحوی که گوش ها در جهت منبع صدا قرار گیرند اما کارایی این اعمال، در بسیاری از موقعیت ها محدود است مثلاً مهمانی شلوغی را در نظر بگیرید .صداهای افراد بسیاری به گوش می رسد و منبع آن ها آنقدر هم دور از هم نیست که به کمک جهت گیری گوش بتوان مکالمه ی واحدی را انتخاب و دنبال کرد .با این حال به کمک شیوه های ذهنی می توانیم توجه خود را به طور انتخابی برپیام مورد نظر متمرکز کنیم .بعضی از نشانه هایی که برای این منظور به کار می بریم عبارتند از : جهت صدا ، حرکت لب ها و ویژگی های صدای گوینده ( یعنی زیرو بمی صدا، سرعت وآهنگ صدا ) در این مهمانی، ما پیام هایی را که به آن ها توجه نمی کنیم ، بسیار کمتر به خاطر می سپاریم این واقعیت یعنی ناچیز بودن اطلاعات ما درباره ی پیام هایی که ما توجهی به آن ها نکرده ایم ، در ابتدای تحقیقات بر روی توجه، پژوهشگران را به این فکر انداخت که شاید این قبیل محرک ها اصلاً به ذهن راه نیافته اند اما امروزه، شواهد بسیاری نشان می دهند که دستگاه ادراکی ما محرک های توجه نشده را نیز تا حدی دریافت و پردازش می کند ( پردازش به معنای تفسیر از خبر و اطلاعات دریافتی می باشد ) هرچند که این اطلاعات به هشیاری و آگاهی ما نرسد دلیلی بر این که پردازش محرک های توجه نشده صورت می گیرد این است که در گفتگویی که به آن توجهی نداریم ، وقتی که نام ما را بر زبان به آرامی می آورند ، آن را می شنویم .حال اگر همه ی پیامی که به آن توجه نشده، در مرحله ی اولیه ی عملکرد دستگاه ادراکی محو و ناپدید می شد،در آن صورت ما نام خودمان را نیز نمی شنیدیم . از این رو ، فقدان توجه ، مانع از دریافت همه ی پیام نمی شود بلکه دریافت آن را تضعیف می کند درست مانند پیچ تنظیم صدا که صدا را کم می کند اما دستگاه را خاموش نمی کند.
منبع:http://danesh.roshd.ir/
