روان شناسی psychology
کلمه روان شناسی که ترجمه واژه psychology انگلیسی و psychologie فرانسه است دو کلمه ی یونانی psyche به معنی “روح” و logos به معنی “بیان کردن” اقتباس شده است. در فلسفه ی شرق واژه ی علم النفس و سپس ترجمه ی آن به فارسی به صورت روان شناسی درآمده است (کریمی – 1387).
معنی تحت اللفظی روان شناسی مطالعه ی نفس، شناخت یا علم نفس بود. این همان معنایی است که واژه ی روان شناسی هنگامی که ساخته شد در برداشت. ابداع این واژه را به فیلیپ ملانکتون (1497-1560) همکار مارتین لوتر نسبت می دهند. اما واژه ی مذکور تنها پس از گذشت صد سال مورد استفاده ی عموم قرار گرفت.کرستین فن ولف (1679 – 1754)هنگامی که تفاوت بین روان شناسی تجربی وعقلی را تشخیص داد این واژه را در سطح عامه رواج داد و رساله های جداگانه ای نیز در مورد هر یک از آنها نوشت (1732 – 1734).
اسامی دیگری نیز در قرن هجدهم و نوزدهم به طور همزمان در مورد این علم به کار می رفته است. برخی از آنها عبارت بودند از فلسفه ی ذهنی، خودشناسی (علم به نفس خود) و روح شناسی (علم ارواح یا مخلوقات هوشمند (رضوانی،1371)
* تعریف روانشناسی
روان شناسی تحت عنوان “علم النفس” یا “اخلاق” بیش از هزار سال به عنوان یکی از شاخه های اصلی فلسفه در مراکز علمی ایران تدریس شده است.از رازی و ابن سینا و ناصر خسرو تا ملاصدرا کمتر متفکری را سراغ داریم که در اثار خود به این علم نپرداخته باشد. در آثار این دانشمندان نه تنها مباحث اصلی روانشناسی مانند احساس، ادراک، عاطفه، تخیل و توانایی ذهنی مورد بحث قرار گرفته بلکه حتی با روش های تمثیلی و شبه تجربی در مورد نظریه های معارض در زمینه های احساس و ادراک یا لذت و الم داوری شده است.
روانشناسی را می توان چنین تعریف کرد: بررسی علمی رفتار و فرآیندهای ذهنی. این تعریف موضوع های بسیار بسیار متنوعی را در بر می گیرد (اتکینسون، ترجمه براهنی و همکاران – 1387).
فرآیندهای ذهنی مجموعه ای از فرآیندهایی است که قوانین و تنظیمات حاکم بر فرآیندهای دیگر را تحت شعاع خود قرار می دهد. دانش ما رد خصوص فرآیندهای روانشناختی و ذهنی وقتی حاصل شد که رفتار را به مقوله های دوقطبی همچون “مسلط – فعال” و “سلطه پذیر – منفعل” تقسیم کردیم (نوابی نژاد و همکاران – 1387).
اما همه ی روانشناسان این تعریف را قبول ندارند و روانشناسی را تنها علم مطالعه ی رفتار قابل مشاهده می دانند. برخی از روانشناسان از جمله رفتارگرایان معتقدند که فرآیندهای ذهنی قابل مطالعه نیستند یعنی ما نمی دانیم در مغز چه می گذرد و ذهن خود را به طور مستقیم مطالعه کنیم بلکه می توانیم رفتار قابل مشاهده ی او را در نظر بیگیریم و براساس آن درباره ی توانایی های فرد قضاوت کنیم
